SCHOOLADVIES HEEFT EEN KLEURTJE

Laatst fietste ik langs een splinternieuw schoolgebouw, in de Amsterdamse Houthavens, bijna af, behangen met grote spandoeken met daarop: Hier komt het 4e gymnasium! En onder de tekst een foto met vrolijk lachende jeugd.

Iets verderop aan het hek, wéér zo'n mooie poster. Nu met lachende ouders met in het midden een blij kind. In totaal heb ik drie van deze spandoeken zien hangen. Ik heb er een foto van gemaakt en met een zurig tekstje naar een vriendin geappt.

Wit. Alle volwassenen en kinderen op de spandoeken waren wit. En blond.

Bij een vmbo richting Slotervaart hangen óók van die posters. Met al even vrolijke gezichten. Niet wit. Wel met en zonder hoofddoekje, maar allemaal in kleur, van tintje zacht tot colabruin en met donker haar.

Persoonlijk vind ik bevallen een buitengewoon slechte uitvinding. Maar eenmaal gebeurd, dan heb je ook wat. Zoiets geweldigs had ik niet zelf bij elkaar kunnen verzinnen. Welk een wonder der natuur, wat een schoonheid en perfectie, wat een geur, wat een kleur! Ik bleef een paar jaar op mijn roze wolk. En opeens was daar de basisschool. Hij had er zin in, ons wereldwonder. Het eerste jaar was rommelig, veel wisseling van de wacht en overwerkte juffen. Groep twee. Had hij soms ADHD? Hij was zo druk. Zei de juf. Zo snel afgeleid. Zei de juf. En hij had de kleine schattige Marlène tijdens het schoolkwartier tegen het beugelbekje geramd met zijn kleine knuistjes en ze had alleen maar zijn voetbal afgepakt. Met haar handjes. (Meisje: Voetballen doe je met je hoofd en met je benen. Nóóit met je handjes).

Er kwam een observatiemevrouw kijken in de klas. En er moest een testje worden gedaan. En daarna een gesprek. ADHD was het waarschijnlijk niet. Wel bleek het een schrander ventje. En die verveelde zich dood. “Niet schrikken hoor, hij zit qua IQ ruim boven het gemiddelde, 123 is meerbegaafd.” Jakkes, dacht ik nog: hij is nú al slimmer dan ik, dat wordt een hele kluif.

Inmiddels zijn we al in groep acht. Tijdens het laatste tien-minuten gesprek, legde juf een bom op tafel. “Wij neigen naar vmbo-k-advies.” Ik viel nog net niet van mijn stoel, zag het niet aankomen. In de verste verte niet. Zoon ook niet. Hij zou naar de filmacademie gaan, dat was zijn wens. Daar heb je minimaal havo voor nodig.

Eenmaal thuis besprong ik vrienden en vriendinnen via Facebook. "Weet je wat die heks gezegd heeft? Vmbo-k! Zo min mogelijk theorie." En dan maar hopen dat hij dit vier jaar lang vol zou houden.

Het regende berichtjes nadat ik op facebook het hele verhaal gedaan had. Eén vriendin met dezelfde afkomst als ik (Nederlands-Surinaams) meldde kort en bondig: "Hadden wij ook hoor, zo’n raar schooladvies, ondanks een goede citotoets, maar nu studeert onze dochter binnenkort af aan de VU." Het regende vergelijkbare ervaringen van de gekleurde mensen uit mijn facebookkring.

Ik ken in totaal acht mensen met een vergelijkbare afkomst als die van mij en al deze mensen hebben gemengde kinderen. En al die kinderen hebben vmbo-advies gekregen. En al die ouders hebben daartegen geprotesteerd. Met succes overigens. Van deze kinderen is er één die de havo uiteindelijk niet gehaald heeft. Dan gaat het nog niet eens om onderzoek met een representatieve uitkomst. Maar opvallend is het wel.

Ik surf me suf op internet. Het staat er toch heus: Allochtonen krijgen vaker een lager schooladvies.

"AMSTERDAM - Amsterdamse kinderen van allochtone afkomst krijgen vaker een schooladvies dat niet overeenkomt met de uitkomsten van hun Cito-toets dan kinderen van autochtone afkomst." (Bron: NU.nl)

Ik herinner mij een juf uit groep 6. Tijdens het tien–minutengesprek vroeg ze mij: "Welke taal spreken jullie thuis?" Ik was te verbouwereerd om giftig te reageren. Nederlands is mijn moedertaal. Tot mijn grote spijt heb ik de taal van mijn exotische vader nooit geleerd, laat staan doorgegeven aan mijn zoon. De zoon die van taal houdt, verhalen bedenkt, verhalen schrijft en filmpjes maakt.

Die mij in boze brieven haarfijn uitlegt waarom het ongelooflijk stom van mij is dat hij die dag straf heeft.

Als vmbo voor een kind het beste is, is dit geweldig genoeg. Het kan best: zoonlief jubel juichend blij door zijn vmbo-tijd. En toch.

Van schrik hebben wij hem bijles cadeau gedaan. Elke week komt er een schone jonge dame van de VU langs. Maar iets zegt me dat de juf het al besloten heeft. Noem het intuïtie. Ze trok ook een strak mondje toen ik haar vertelde van de bijlessen.

Er is een verleden waarin donker gekleurde mensen absoluut niet mochten leren.

Er is ook een verleden waarin vrouwen absoluut niet mochten leren.

Daar kunnen we nu om lachen.

Er komt een tijd waarin ook allochtonen in Nederland gewoon het schooladvies krijgen dat ze verdienen.

Wat zal men in de toekomst nog om ons lachen. Voorlopig zie ik er de lol niet van in.