Gratis naamsverandering: een supermooie druppel op de zoveelste hete plaat

De gemeenteraad van Utrecht heeft onlangs een motie aangenomen om het makkelijker te maken voor Nederlanders om hun achternaam te wijzigen als die een link met het slavernijverleden heeft. En zoals de zaken ervoor staan zullen in de komende maanden meer Nederlandse steden dit voorbeeld volgen. In Arnhem bijvoorbeeld behandelt de Gemeenteraad op 10 november, een soortgelijk voorstel dat is ingediend door Nathalie Nede van ChristenUnie.

Nede in haar motie:

Veel Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders [hebben] een Nederlands klinkende achternaam die hen is opgelegd door het toenmalige koloniale systeem. De aanvraag voor een naamswijziging [kost] € 835,-; Niet iedere nakomeling van een tot slaaf gemaakte mens beschikt over voldoende middelen om zijn/haar slavennaam af te kopen; Mensen die hun achternaam willen veranderen hieraan voorafgaand een psychologisch onderzoek moeten ondergaan om aan te tonen dat er echt geleden wordt onder de naam.”

Afstammelingen van tot slaaf gemaakte mensen het recht hebben hun echte identiteit te hebben en uit te dragen, ook door middel van hun achternaam; Mensen die hun achternaam opgelegd hebben gekregen door de slavernij het recht moeten hebben om kosteloos hun naam te veranderen.  Een psychologisch onderzoek te moeten ondergaan om aan te tonen dat je hinder ondervindt van je achternaam belastend en onnodig is.”

Daarom roept de gemeenteraad het college op om samen met de gemeente Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht bij het Rijk te pleiten voor afschaffing van de kosten van een naamswijziging en voor afschaffing van het psychologisch onderzoek voor nakomelingen van tot slaaf gemaakte mensen.
De kosten die Arnhemse nakomelingen van tot slaaf gemaakte mensen moeten maken om hun achternaam te veranderen te vergoeden en deze kosten te dekken uit de gecorrigeerde meeropbrengsten leges.

Absoluut lovenswaardig! Maar zullen we eens verder durven gaan dan halve maatregelen? Want over enkele weken begint hier weer het Nederlandse racismeseizoen. Maakt een nieuwe naam het minder pijnlijk voor Zwarte mensen wanneer idioten hun gezicht zwart schminken en hun lippen felrood? Oke oke, de Sint komt dit jaar aan in Arnhem met ongeschminkte Pieten, maar er zijn nog genoeg andere steden waar men halsstarrig vasthoudt aan het recht om Zwarte mensen te beledigen.

---

Ik heb hem Pepijn genoemd. Nog maar net 18, sproetjes en zo, missionaris en naar Suriname gereisd in 1863 om te helpen bij het kerstenen van Afrikaanse slaven. In aanloop naar de afschaffing van de slavernij reisde hij van plantage naar plantage om deze mensen te vertellen dat ze vrij kwamen en dat zij een naam mochten kiezen. Velen wisten meteen welke naam het zou worden: die van hun meesters of de naam van de Nederlandse stad waar hun meesters vandaan kwamen, soms achterstevoren gespeld. Bij sommigen moest Pepijn een handje helpen. Hij keek dan rond op het erf en plakte twee voorwerpen aan elkaar om een naam te creëren. Pepijn die kwam met een tijding van vrijheid besloot zo voor mijn betovergrootmoeder hoe zij en en haar volledige nageslacht voor eeuwig zouden heten.

---

Pepijn is nooit ver uit mijn gedachten. Slavernij daardoor ook. Wanneer ik een document onderteken. Wanneer ik kennis maak met iemand. Wanneer ik een shout-out krijg tijdens de Black Achievement Awards ceremonie ...

Het valt niet altijd mee. Maar is dat opgelost met een nieuwe naam?

Bij de afschaffing van de slavernij kregen honderden duizenden mensen op de koloniën van Nederland ineens hun vrijheid; de meesten analfabeet, de meesten waren in gevangenschap geboren en hadden nooit vrijheid gekend, maar nu moesten ze het zelf uitzoeken in een wereld die hen niet gunstig gesteld was.

De toenmalige Gouverneur van Suriname schreef in een proclamatie:

Ik durf erop te rekenen dat gij, door uwen lust tot arbeid, door een onbesproken gedragen en door gehoorzaamheid aan Uwe meesters, bewijzen zult u de weldaad waardig te willen betoonen die u den 1sten Julij 1863 verzekerd is. Maar niet minder verwacht ik van u dat Gij na den dag uwer vrijwording, ordelijk en ondergeschikt aan het bestuur uwe pligten als vrije menschen zult betrachten.”

De gouverneurs van de toenmalige Nederlandse Antillen schreven soortgelijke proclamaties.

Geen compensatie voor 300 jaar onbetaald zwoegen, geen excuses voor 300 jaar lang onbetaald zwoegen, maar “ga en wees de beste vrije mensen naar het voorbeeld van witte mensen en wees ook nog altijd gehoorzaam aan hen.” In Suriname moesten Zwarte mensen na 1 juli 1863 trouwens nog tien jaar lang door blijven werken op de plantages; de echte vrijheid kwam pas in 1873. Toen waren we eindelijk echt vrij: Zwarte mensen met witte namen die zich moesten gedragen als witte mensen in een wereld die ons constant duidelijk maakte dat wij niet moesten verwachten als witte mensen te zullen worden behandeld.

Nederland heeft het speelveld niet eerst geëffend, maar gaf wel aan Zwarte mensen de opdracht om “ordelijk en ondergeschikt aan het bestuur mee te gaan spelen.” Je mag niet aan de start beginnen, er worden allerlei blokkades op de weg geplaatst, maar er wordt wel van je verwacht dat je wint. Opgezet worden om te falen en dan worden bespot wanneer je faalt.

Er is nagenoeg niks gedaan om na 1863 de gevolgen van de periode vòòr 1863, te nivelleren. Dat maakt de natrap van slavernij nog voelbaar.

Denk hier maar eens over na. (Ik maakte deze opsomming al eens eerder):

Martin Luther King werd neergeschoten omdat hij een Droom had over vrijheid en gelijkheid. Robert F. Kennedy werd neergeknald omdat hij in dezelfde Droom geloofde. Zijn broer niet veel later. Datzelfde jaar ook Malcolm X en een reeks andere Zwarte voorvechters van gelijke rechten. Om maar te zwijgen over segregatie, (stem)recht dat mensen werd ontnomen, de KKK die naar hartenlust Zwarte mensen mocht vermoorden, marginalisatie, arbeidsdiscriminatie, “red-lining” en ga zo maar door. Politiegeweld. Trump. Het gaat zo maar door.

En ja, dat zijn allemaal Amerikaanse voorbeelden, maar ook op Nederlands grondgebied was het niet rooskleurig. Is het niet rooskleurig.

Over enkele weken barst geheid de zwarte Pietendiscussie weer los met goedbedoelende mensen die weer zullen zeuren dat ze er genoeg van hebben, maar gemakshalve vergeten dat anti-racisme demonstranten niet lang geleden met vuurwerk werden gebombardeerd in Den Haag, omdat zij er al jaren genoeg van hebben dat Zwarte mensen jaarlijks zo pijnlijk belachelijk worden gemaakt met een racistische karikatuur die hun moet voorstellen.

Nog steeds wordt van Zwarte mensen verwacht dat zij “geduld hebben” zodat racistische uitingen geleidelijk aan kunnen worden afgeschaft.

Het is maar net vier jaar geleden dat anti-racisme demonstranten hardhandig werden opgepakt omdat zij voor hun rechten opkwamen, moeten voor de rechter om zich te verdedigen voor het verdedigen van zichzelf en van de weg werden geduwd in Dokkum omdat ze een inclusief kinderfeest wilden. Maar net drie jaar geleden dat anti-racisme demonstranten liever niet aan tafel met dezelfde vrouw mogen die veroordeeld was voor het in gevaar brengen van hun leven. Een leidinggevende krant bestempelde drie jaar geleden antiracisten als linkse terroristen. Twee jaar geleden nog barstte een kind nog in huilen uit omdat twee volwassen mensen haar zwarte piet noemden!

Er kwamen pas dit jaar eindelijk schoorvoetend excuses van één stad in Nederland voor haar rol in de transatlantische slavenhandel, maar de premier zelf flikt en flakt met zijn mening over zwarte piet.

Een witte voetbaltrainer snapte twee jaar geleden niet dat hij het N-woord niet mag rappen en kreeg toen bijval van nagenoeg heel Nederland, en het is nog steeds heel normaal dat witte mannen nog racistische grapjes maken op TV

Ondertussen is het onderwijssysteem nog zwaar Eurocentrisch en leren Zwarte kinderen nog steeds weinig over hun eigen cultuur of in de taal van hun (voor)ouders. Dit maakt onevenwichtigheid een basisprincipe en leidt vaak tot een vermeend superioriteitswaanzin. Vorige week nog een witte man die mijn cultuur een “cultuurtje” noemde.

Er bestaat nog onderwijsonderadvisering, er zijn nog foute schoolboeken en nog krijgt een zwarte sollicitant minder kans de baan te krijgen dan een witte crimineel. Het was niet lang geleden dat een zwarte sollicitant per ongeluk een email ontving met "het was niks. Gewoon een zwarte n.g.r"

En zo kan ik nog tig pagina’s vullen met voorbeelden die aangeven voor waarom 1863 voorlopig niet lang geleden zal zijn. Waarom een naamsverandering voor mij niet genoeg zal zijn.

Een Zwarte vrouw noemde me laatst een Zwarte man die lijdt aan een identiteitscrisis, terwijl zijzelf de naam draagt van een uberwitte stad hier in Nederland en ze op haar hoofd een pruik draagt gemaakt van haar uit India, die ze bij een Pakistaan kocht. Maar ze had geen idee hoe zeer ze gelijk had; we lijden allemaal aan een identiteitscrisis. En die crisis fixen we niet met gratis nieuwe namen alleen.

En ook niet door alsmaar te blijven rondcirkelen op het beginpunt van de belachelijke racismediscussie; wanneer een volk liever domme, verouderde, racistische tradities in stand wil houden, zegt dat veel over dat volk, maar dan is het aan de leiders van dat volk om leiderschap te tonen, racisme groots een halt toe te roepen. En daarmee deze wereld een betere plek maken. Voor een ieder. 

Zo niet wordt een supermooi gebaar als gratis naamsverandering, een zoveelste druppel op de zoveelste hete plaat.