Waanzin mogen we achterlaten in 2020

"Eén persoon heeft Zeeland voor me verpest", vertelde ik laatst aan een Zeeuw die vol trots over haar geboorteprovincie wilde gaan vertellen. En voordat ik het wist vertelde ik over die ene keer toen ik daar een Appie inliep en een vrouw zag schrikken van mijn verschijning. Ze rende naar haar boodschappen kar toe, greep haar tas eruit en drukte het veilig tegen haar bovenlijf aan. Ze deed een stap naar achteren en bleef me bang aankijken.

Iedere zwarte persoon heeft dit mens wel eens ontmoet. Die ene keer toen ze vond dat ze je moest overtuigen dat je niet teveel van jezelf moest verwachten. Toen ze je terloops zei dat je in de Eerste Klas coupe van de trein zat omdat ze wist dat je het je niet kon veroorloven.

En niemand geloofde je wanneer je erover vertelde! Men zei dat je het je verbeelde; dat je je vergistte. Dat zij het wellicht niet zo bedoelde. En als ze het wel zo bedoelde, tja, daar moet je je niks van aantrekken. "Sta erboven!"

Maar dat veranderde dit jaar. 2020 is het jaar dat dit kreng een naam kreeg: Karen.

Dit was het jaar waarin de wereld voor het eerst leek te gaan afrekenen met zaken die zwarte mensen dwarszitten. Mensen die altijd gedaan hebben alsof wij blij mogen zijn dat we in hun wereld mogen zijn, kregen de rekening aangeboden man! Het was prachtig om de Black Lives Matter beweging te zien bloeien tot een wereldwijde demonstratie tegen onrecht.

Dat het gebeurde tijdens een pandemie maakte het alleen maar mooier. Honderden duizenden mensen van allerlei pluimage die hun gezondheid op het spel durfden te zetten om zich uit te spreken tegen racisme. COVID brak veel, maar het bracht mensen ook samen.

Het schepte ook kansen. Een vriendin van me schreef daarover:

In 2020 hebben we gezien dat een kledingzaak een online winkel begint, dat een horeca onderneming met veel creativiteit een bezorgfunctie opzet en het zorgpersoneel niet alleen meer waardering krijgt maar ook terecht opeist.

Kansen moet je pakken. En zwarte mensen zijn kansenpakkers. Die feniks die telkens weer tot leven komt uit zijn eigen as, dat zijn wij eigenlijk. Wij maken shit mooi.

Het stuitte me dan ook tegen de borst toen ik zwarte mensen zag meedoen aan die viruswaanzin. Ik knorde en raakte geïrriteerd iedere keer wanneer ik een broeder of zuster ongefundeerde complottheorieën zag delen. Hoezo Bill Gates? Babybloeddrinkende elite? Serieus? Hoezo is COVID een complot dat door de regering is aangezwengeld? Kwamen alle regeringen op aarde samen in een kamertje ergens in Washington? God wat werd ik boos toen zwarte mensen een zwarte vrouw gingen geloven die het had over “demonensperma”, maar zich ondertussen verzetten tegen knullige maar eerlijke pogingen die werden genomen om hen in leven te houden. OMG! Zwarte mensen die mondkapjes vergelijken met mensen die tijdens de slavernij gemuilkorfd werden zodat ze niet gingen eten van hetgeen ze voor hun meesters verplantten.

En nu daar het vaccin uitgerold wordt, luidop zeggen dat ze het niet vertrouwen want zwarte mensen zijn toch altijd als proefkonijnen gebruikt? “Vergeet het Tuskegee experiment niet!” zie ik ook vaak langskomen. 

En toen begon ik het te snappen.

We zijn van nature wantrouwend, en we hebben genoeg reden daartoe. Wat we echter niet moeten doen is van het grote plan afdwalen.

2020 is het jaar dat we begonnen af te rekenen met dingen die ons dwarszitten. Karen heeft sinds dit jaar een naam. Columbus en veel van zijn gelijkgezinde racisten en megalomanen zijn dit jaar van hun sokkel af getrapt. In Amerika dumpten sportclubs dit jaar hun racistische namen. De discussie kwam dit jaar ook hier op gang om straten te hernoemen; de Coentunnel overleefde 2020 maar ternauwernood.

We eisten gericht verandering. En we hadden bijval.

We zijn goed op weg, als we ons niet laten verleiden tot meedoen met waanzin die is aangezwengeld door mensen die altijd vertroeteld zijn door de wereld en nu niet om kunnen gaan met de plicht om een klein beetje in te leveren voor het algemeen belang. Er stierven in Nederland alleen al 13.000 meer mensen dit jaar dan voorzien. In Amerika zeggen de cijfers dat voor iedere witte persoon die overlijdt aan COVID, daar drie zwarte mensen tegenover staan.

Wij waren altijd diegenen die overleefden.

Dit is niet het moment om mee te doen met waanzin, maar om meer te eisen. We hebben gelijk om wantrouwig te zijn, maar laten we dan eisen dat ons wantrouwen wordt weggenomen. Dat men echt moeite doet om ons vertrouwen te winnen en niet komt moet goedkope trucjes van "kijk die andere zwarte celebrities laten zich vaccineren dus doe jij dat ook." 

Maar als je meer wil, is dat wel waar je om moet vragen. Dat moet je gericht aanpakken! Je krijgt geen appels wanneer je roept om peren. 

Er is bewijs dat de medische wereld onze zorgen vaker minder serieus neemt. We weten dat de mythe bestaat dat wij een hogere pijntolerantie hebben dan witte mensen. We weten dat wij door allerlei omstandigheden in de gevoelige frontline baantjes doen. Laten wij nu daar aandacht voor eisen. Laten wij eisen dat daar verandering in komt. Laten we eisen dat men ons, zeker tijdens deze pandemie, als mensen behandelt.

Ik kan me herinneren dat wanneer ik mensen vertelde over die vrouw in Zeeland die haar tas vastpakte,

over die vrouw in Zuidoost die haar tas vastpakte,

over die vrouw in Suriname die haar tas vastpakte,

over die vrouw op St. Maarten die haar tas vastpakte,

over die vrouw in China die haar tas vastpakte,

over die vrouw die me zei dat ik niet teveel van mezelf moest verwachten,

over die man die me zei dat ik niet moest vergeten wat mijn huidskleur was

over dat kleine meisje achter de kassa die naar me snauwde dat ik in de rij moest gaan staan

over die horlogemaker die me geen service wilde geven ondanks ik hem al betaald had

… dat mensen daar ongelovig en geïrriteerd op reageerden. Alsof ik niet wist waar ik het over had over racisme dat ik regelmatig meemaak.

Maar het beestje heeft nu een naam: Karen! En ze wordt aangepakt!

Politiegeweld: check!

White supremacy: on it!

Racistenverheerlijking: op de agenda!

Dat hebben we in 2020 zover gekregen, omdat we daar aandacht voor eisten. Ook een kleine overwinning is een overwinning.

Maar daarvoor dien je wel te focussen op wat je eigenlijk wil. COVID is geen reden om mee te doen met waanzin, maar eerder een katalysator om nog meer problemen aan te pakken die aangepakt moeten worden. Zoals de problemen waar wij mee zitten waardoor we altijd de eersten zijn die getroffen worden wanneer het fout gaat: de tweederangse medische voorzieningen, vooringenomen medische behandeling, structurele achtergesteldheid. Niet als mens behandeld worden wanneer een menswaardige behandeling vereist is.

Dat deze problemen er zijn bewijst COVID wel.

Als er één ding is dat ik wil voor 2021, is dat het.

Waanzin mogen we achterlaten in 2020.