Ta-Nahesi Coates' Tussen de wereld en mij

Opvallend was het. Niet veel mensen leken te weten wie de Amerikaanse schrijver Ta-Nahesi Coates was, toen wij vorige maand aankondigden dat Amsterdam University Press zijn boek “Between the World and Me” had vertaald.

Dit terwijl velen er vorig jaar over struikelden toen NRC Handelsblad vorig jaar een recensie over hem schreef en de titel “n. Are you crazy” gebruikte (zonder aanhalingstekens) met een racistische karikatuur als illustratie. De redacteur gaf later aan Washington Post de uitleg dat het N woord gebruikt was omdat het geen denigrerende betekenis heeft in het Nederlands ...

Coates is correspondent voor The Atlantic; hij is in korte tijd de invloedrijkste denker over cultuur, politiek en racisme geworden. Hij groeide op in een van de armste wijken van Baltimore. “Tussen de wereld en mij” bestormde in zeer korte tijd de bestsellerlijsten.

“We vinden dat een belangrijk boek als dit een groter publiek verdient.”

De recensie in NRC was een lijvig stuk, op het N-woord na, Coates waardig. Ook de in de VS gevestigde Nederlandse journalist Arjen van Veelen gaf in drie pagina’s van De Groene Amsterdammer in september 2015 volgas over de schrijver die de James Baldwin van deze generatie genoemd wordt.

“Coates is unapologetic. Geen water bij wijn. Naar de wortel gaan. Niet over wapenwetgeving gaan praten als het diepere probleem racisme is. ‘Radicaal’, maar dat is bij ons een beschuldiging. Hij is atheïst, maar niet op een verkalkte manier, als excuus om te stoppen met denken. Hij doet niet aan messianistische horizonten,” schrijft Van Veelen.

Beween the World and Me, een bestseller in de VS, is een brief aan Coates’ puberzoon. Het is tegelijk ook een uitwerking in boekvorm van ‘The Talk’: het gesprek dat zwarte mensen met hun kinderen voeren over hoe je te gedragen als je door de politie wordt aangehouden. 

Amsterdam University Press kocht de rechten voor het boek vorig jaar, en bracht het in november uit. Gevraagd waarom een Nederlandse vertaling, antwoordt de uitgever: “We vinden dat een belangrijk boek als dit een groter publiek verdient.”

“Gaat dit boek ook ons (Nederland) aan? Absoluut."

Coates spaart zijn zoontje niet, hij heeft niets om hem te troosten. ‘Here is what I would like for you to know: in America, it is traditional to destroy the black body – it is heritage.’ Hij beschrijft hersenen die uiteengereten worden, en de actualiteit daarvan. ‘There is no uplifting way to say this.’

“Coates’ stijl is lyrisch, de inhoud hard, hij kalligrafeert met een drilboor (‘The policeman who cracks you with a nightstick will quickly find his excuse in your furtive movements’). Maar het is vooral het gebrek aan troost en hoop waardoor zijn boek als heftig wordt ervaren. Daarin verschilt hij van Baldwin.”

Coates maakt pijnlijk duidelijk hoezeer racisme in de Amerikaanse cultuur zit verankerd en dat  gewelddadige uitspattingen geen toevallige incidenten zijn, maar voortkomen uit scheve machtsverhoudingen en diepgewortelde maatschappelijke noties. Hij kijkt vanuit een historisch perspectief en beschrijft hoe raciale gedachten door de eeuwen heen zijn geëvolueerd.

Volgens Coates is racisme vooral een fysieke ervaring, waarbij de lijfelijke dreiging tegen ‘black bodies’ telkens een andere vorm aanneemt: van slavernij en opsluiting tot buitensporig politiegeweld. Hij neemt de lezer aan de hand mee door zijn leven. Daarbij probeert hij één vraag te beantwoorden: is het in Amerika mogelijk om geweldloos in een zwart lichaam te leven?

Van Veelen stelt één cruciale vraag en geeft ook meteen het antwoord: “Gaat dit boek ook ons (Nederland) aan? Absoluut. Deels omdat Nederland zoveel gemeen heeft met Amerika. Deels omdat het een totaal ander land is. Nederland deelt met Amerika de geschiedenis van vernietiging genaamd slavernij, bijvoorbeeld, maar anders dan in Amerika is bij ons negentig procent van de bevolking voorstander van de slavernijkarikaturen op cadeauverpakking. We hebben veel inhaalwerk.”

Het duurde wat langer voordat wij de exemplaren van Tussen de Wereld en Mij ontvingen, maar als AFRO lezer kunt u alsnog een exemplaar winnen. Volg daarvoor deze link.