Reconstructie van Afrikaanse afkomst nog beter mogelijk

De Amerikaanse Stanford University heeft een methode ontwikkeld waarmee de afkomst kon worden vastgesteld van resten van tot slaaf gemaakte Afrikanen die op Sint Maarten gevonden zijn. "(Het) geeft een andere kijk geeft op deze migratie," zeggen wetenschappers. 

Ruim twaalf miljoen Afrikanen werden tussen de zestiende en de negentiende eeuw vanuit Afrika naar de Nieuwe Wereld gebracht, waar ze in de slavernij terechtkwamen. Het is bekend welke slavenschepens vertrokken uit welke Afrikaanse havens, en naar welke gebieden de slaaf gemaakten gebracht werden. Eén vraag bleef: de exacte herkomst van de Afrikanen.

“De exacte herkomst van veel van hen is onduidelijk, maar met moderne genetische technieken kunnen wetenschappers de Afrikaanse uittocht nu beter dan ooit reconstrueren,” schrijven Paul van Beem/Andrew Lawler in de National Geographic. Volgens hen kan door deze nieuwe methode (whole genome capture) afgebroken genen zo worden geconcentreerd, dat toch genoeg genetisch materiaal wordt verzameld voor DNA-sequentie.

Alhoewel het artikel jammer genoeg spreekt van “slaven” in plaats van “tot slaaf gemaakten” en de mensenroof bijna bagataliserend een “uittocht” en een “migratie” wordt genoemd, geeft het wel interessante informatie.

Ze noemen de restanten van twee mannen en een vrouw die archeoloog Jay Haviser in 2010 vond op een zeventiende-eeuwse begraafplaats op St. Maarten. Onderzoek wees uit dat het Afrikanen betrof die tussen de 25 en veertig jaar oud moeten zijn geweest toen ze stierven. In de schedels zaten nog gevijlde tanden; het vijlen van tanden was aan het eind van de zeventiende eeuw gangbaar in de Sub-Sahara. Het lijkt dus waarschijnlijk dat de Afrikanen vandaaruit naar de koloniën werden gebracht. “Maar de Sub-Sahara is een ruim begrip, en een paar jaar geleden zou het verhaal hier zijn geëindigd.”

Om meer informatie over de herkomst te achterhalen, moet namelijk DNA worden geëxtraheerd uit de skeletten, wat een complex proces is.

Van Beem/Lawler citeren Hannes Schroeder, biologisch antropoloog aan de Universiteit van Kopenhagen, die zegt dat “whole genome capture een andere kijk geeft op deze migratie.”

Schroeder en zijn team vergeleken de resultaten met een DNA-databank van hedendaagse Afrikanen, waarna bleek dat de drie mensen op Sint-Maarten uit verschillende delen van Afrika kwamen. Een van de mannen kwam vermoedelijk uit Noord-Kameroen, terwijl de andere man en vrouw afkomstig waren uit het tegenwoordige Ghana of Nigeria.

De resultaten tonen aan dat de mensen die mogelijk op hetzelfde slavenschip de Atlantische Oceaan overstaken, een andere etnische afkomst hadden en wellicht compleet verschillende talen spraken. Absolute zekerheid is er echter niet: de genetische databank van moderne Afrikanen is veel kleiner dan die van Europeanen. “Oud West-Afrikaans DNA, dat we nu nog nauwelijks hebben, kan de nauwkeurigheid versterken,” zegt Schroeder:

Het onderzoek spitst zich niet alleen toe op de herkomst van tot slaaf gemaakten in de Amerika’s. Het team analyseert ook menselijke resten op Sint-Helena, de Britse kolonie in de zuidelijke Atlantische Oceaan waar Napoleon in ballingschap verbleef.

Tussen 1840 en 1872 patrouilleerde de Britse marine langs de Afrikaanse kust en werden 26.000 Afrikanen naar St. Helena gebracht. Tussen de 5.000 en 8.000 mensen werden op het eiland begraven. Archeologen vonden recentelijk 325 lijken, vermoedelijk van tot slaaf gemaakten die werden vrijgelaten en kort daarna stierven. 

Wetenschappers bestudeerden de stoffelijke resten, en ze slaagden erin om uit 63 tandmonsters het DNA van twintig mensen te achterhalen: zeventien mannen en drie vrouwen. “De mensen waren van verschillende afkomst”, zegt Marcela Sandoval-Velasco, namens de Universiteit van Kopenhagen bij het project betrokken. “De tot slaaf gemaakten waren, op twee na, waarschijnlijk allen afkomstig uit westelijk-centraal Afrika, maar niet uit dezelfde stammen. We hebben een uitgebreidere steekproef nodig om de dynamiek van de trans-Atlantische slavenhandel volledig te begrijpen.”

Een internationaal team is ondertussen bezig onder meer isotoopanalyse toe te passen op botresten op Sint-Helena, in de hoop wijzer te worden over de herkomst, het dieet en de algehele gezondheid van de tot slaaf gemaakten. 

Schroeder en zijn collega’s zijn optimistisch dat de genetische afkomst van tot slaaf gemaakten met de nieuwe technieken zal worden aangetoond, belangrijke historische gegevens die anders onopgelost zou blijven. “In de nabije toekomst hopen we meer duidelijkheid te kunnen bieden.”

Bron: Nationalgeographic.nl