Mpanzu Bamenga is MensenrechtenMens 2021

Mpanzu Bamenga die in 2020 samen met mensenrechtenorganisaties een rechtszaak aanspande tegen de Koninklijke Marechaussee om een einde te maken aan discriminerende grenscontroles, heeft de jaarlijkse de prijs Mensenrechtenprijs gewonnen. Hij mag zichzelf een jaar lang MensenrechtenMens 2021 noemen. De prijs werd vandaag, vrijdag 10 december – de Internationale Dag van de Mensenrechten – uitgereikt door het College voor de Rechten van de Mens.

 De 36-jarige Bamenga werd in 2018 op het vliegveld in Eindhoven door de marechaussee gezien als crimineel en niet-Nederlander.

Het voormalig raadslid in Eindhoven, vertelde dat het gebeurde toen hij van Rome naar de Eindhoven Airport reisde. Hij werd staande gehouden en stelde daar vragen over, maar kreeg te horen dat er geen specifieke verdenking was; dat het ging om een preventieve controle.

Het feit dat ik een niet-Nederlands uiterlijk had, gaf de doorslag."

Bamenga spande met mensenrechtenorganisaties Contol Alt Delete en Amnesty een rechtszaak aan tegen de staat. 

In haar uitspraak stelde de rechtbank de Marechaussee in haar gelijk; zij oordeelde dat de Marechaussee zich niet schuldig maakt aan etnisch profileren bij het controleren van mensen die het land binnenkomen. "Het letten op etniciteit bij deze controles is niet in strijd met het verbod op discriminatie, oordeelt de rechtbank. De marechaussee hoeft daarmee niets aan de controles te veranderen.

Control Alt Delete zei meteen in hoger beroep te zullen gaan tegen de uitspraak van de rechtbank. "Wij leven in een land waar controle op huidskleur aan de grens geen discriminatie is. Wij gaan in hoger beroep tegen de uitspraak en daarbij hebben we jullie support hard nodig!," zegt de organisatie in haar oproep voor steun.

https://twitter.com/_Afromag/status/1469302107878707201?s=20

Inmiddels geeft de marechaussee aan te stoppen met etnisch profileren. De hoogste leidinggevende van de KMar, Hans Leijtens stelde in november in de Tweede Kamer en online: “De KMar wil geen gebruik meer maken van etniciteit als indicator binnen profielen of selectiebeslissingen, binnen de toezichtstaken.” Deze nieuwe positie van de KMar lijkt haaks te staan op hun eerdere positie in de rechtszaal. 

Het College voor de Rechten van de Mens vindt dat Bamenga de prijs MensenrechtenMens 2021 verdient voor deze strijd tegen etnisch profileren.

Het College was kritisch over het handelen van de Marechaussee

Met het inzetten van risicoprofielen van mensen willen de Belastingdienst, Koninklijke Marechaussee en gemeenten snel, efficiënt en consistent controle- en handhavingsbevoegdheden uitoefenen. Overheidsinstanties horen mensen aan te spreken naar aanleiding van hun gedragingen, en niet op basis van etnische kenmerken of afkomst. Toch gebeurt dit laatste in de praktijk wel.

Etnisch profileren heeft veel negatieve gevolgen, zowel voor mensen die ermee te maken krijgen als voor de samenleving als geheel. Het vergroot stigmatisering van bepaalde bevolkingsgroepen, en maakt dat mensen zich vernederd, onveilig en in hun waarde aangetast voelen. Bovendien wakkert het wantrouwen in overheidsinstanties aan en doet het afbreuk aan het vertrouwen in de rechtsstaat. Daarmee is deze vorm van discriminatie een ernstige schending van de mensenrechten.

Meer over etnisch profileren.

Het College benadrukt dat artikel 1 van de Grondwet stelt dat discriminatie op grond van ras is verboden.

Een belangrijk thema, want ondanks het discriminatieverbod is achterstelling door racisme nog altijd aan de orde. Van de arbeids-, woningmarkt, sport en het onderwijs tot de openbare ruimte en overheid. Meer dan veertig nominaties onderstrepen nogmaals de urgentie van een oplossing voor dit diepgewortelde probleem."

Het College reikt jaarlijks de titel MensenrechtenMens uit als aanmoediging voor denkers en doeners die zich op bijzondere wijze inzetten voor mensenrechten. De twee andere kanshebbers voor de prijs waren Lida van den Broek uit Peize, oprichter van Kantharos, een bureau gespecialiseerd in etnische diversiteit en Marjorie Malbons uit Rotterdam van Stichting MAIT voor schuldhulpverlening en budgetcoaching. Uitgebreide portretten van alle genomineerden vind je hier.