Mitchell Esajas: dit voelt als wat het is: een overwinning

Door Marvin Hokstam

Zondagmiddag. Een paar dagen nadat hij met mede zwarte Piet demonstrant Jerry Affryie zijn gelijk kreeg in de rechtszaal, is Mitchell Esajas aan het doen wat hij graag doet op een vrije dag. Een potje zweten in de sportschool. Het ge-klingklang van de barbells en dumbells op de achtergrond klinkt als het monotone deuntje van het leven; het gaat nou eenmaal door, ook na zo'n mijlpaal.

Dat hij met de overwinning in de zaak tegen de blokkeerfriezen ‘white supremacy’ een kaakslag toebracht, doet hem grinniken. “Ze zijn alleen maar bozer geworden,” zegt hij over de groep Friezen die op 18 november 2017 de A7 blokkeerden om anti Piet demonstranten tegen te houden die op weg waren naar Dokkum voor een vreedzaam protrest tegen zwarte Piet. Allemaal kregen afgelopen week vonnissen opgelegd door de strafrechter, variërend van 120 uur tot 240uur werkstraf en een maand voorwaardelijke gevangenisstraf. “Ja dit voelt inderdaad als wat het is: een overwinning,” zegt Esajas.

Het is niet de eerste keer dat hij aandeelhouder is van een overwinning in de demonstraties tegen de racistische karikatuur van zwarte Piet. “We zijn al eerder in ons gelijk gesteld; zoals in 2015 toen ik een zaak aanspande tegen mensen die ons bedreigden en beledigden. Maar dit voelt anders. Omdat het onrecht waar deze zaak om ging zo groot en zo ingrijpend was. En niet alleen voor mij, maar ook voor de mensen in de bus. Vanwege het dreigende karakter van die dag. Deze zaak ging niet alleen om zwarte Piet maar om algemene fundamentele rechten van de mens die met de voeten betreden werden door de Blokkeerfriezen.”

Hij zette het uiteen in een “slachtofferverklaring” die hij voorlas tijdens de rechtszaak tegen de Blokkeerfriezen.

"(De blokkade) heeft ook echt een emotionele traumatische impact gehad op mij, de inzittenden van de bussen en vele mensen die met ons meekeken via Facebook live-streams en de verhalen over de snelweg blokkade hebben gehoord, gezien of gelezen. Ik heb meerdere demonstraties meegemaakt maar dit was toch wel een van de meest beangstigende momenten in mijn leven. We reden nietsvermoedend vanuit Amsterdam naar Dokkum en opeens zagen we enkele auto’s voor ons vertragen waardoor de bus abrupt moest stoppen. Enkele mannen stapten met gebalde vuisten uit en stormden op de bus af.  De agressie aan de kant van deze mensen spatte ervan af, we waren bang dat de mannen de bus zouden binnenstormen om ons aan te vallen.

Door de gevaarlijke actie van de verdachten is er nu een grote groep mensen, waaronder ik, die angst heeft om van hun fundamentele recht op vrijheid van meningsuiting en betoging gebruik te maken. Mensen zijn bang gemaakt om te demonstreren tegen zwarte piet door de agressieve acties van deze verdachten. In de diverse getuigenverklaringen was te lezen wat voor impact het op demonstranten heeft gehad. De verklaring van de buschauffeuse vond ik erg illustratief voor de emotionele schade die de verdachten bij mij en anderen hebben veroorzaakt.

Door de blokkade en de nasleep ervan heb ik mijn werk als studieadviseur op de Universiteit van Amsterdam niet optimaal kunnen uitvoeren. Ik heb er vier jaar gewerkt als studieadviseur, een functie waarbij ik studenten hielp bij het plannen van hun studie maar ook ondersteunde bij psychologische en gezondheidsproblemen. Ook was ik verantwoordelijk voor de dagelijkse coördinatie van een opleiding Medische Antropologie. Zelf heb ik, met name de dagen na de actie, enorme stress ervaren waardoor ik me niet kon concentreren op mijn werk op de Universiteit van Amsterdam. Ik hoop dat u als rechter, OvJ en ook verdachte en alle andere toehoorders voelen en beseffen hoe ernstig, en hoe bedreigend en agressief deze actie was.

Lees hier de volledige slachtofferverklaring.

Hij kan desalniettemin hard lachen om hoe de rechtszaak verliep. “Het leek wel een soort slapstick comedy toen ze zich allemaal een voor een moesten verantwoorden voor hun daden. Allemaal deden ze verongelijkt. En ze spraken elkaar vaak gewoon tegen.” Hij proest het uit wanneer hij vertelt over hoe de Friezen in de beklaagdenbank reageerden toen werd verteld dat hij hun gelederen had geïnfiltreerd.

“Ja dat was hilarisch. Ik kreeg een tip van iemand anders die al in hun Facebook-groep zat, dat ze van plan waren ons te blokkeren op weg naar de intocht. Dus ik maakte een fake account aan en vroeg toegelaten te worden tot hun groep. Mijn contact liet me toe. Ik zag daar inderdaad dat ze spraken over een blokkade, maar het was de dag voordat we zouden gaan rijden. Plus het was allemaal in het Fries, dus ik begreep er ook niet veel van. Daarnaast was het heel chaotisch.  Achteraf gezien had ik het misschien serieuzer moeten nemen.”

De sfeer in de rechtszaal zegt hij, was “heel dubbel allemaal. We zaten in een zaal met een man of vier a vijf en onze advocaten. Voor de rest zat het helemaal vol met Friezen. Blokkeerders en hun medestanders. Het voelde net als die zwart/wit foto’s van de civil rights movement van vroeger; die foto's waarin je de haat kan zien in de ogen van mensen die spuugden naar jongeren die zich verzetten tegen segregatie en gewoon naar school wilden. Telkens als ik omkeek in de zaal zag ik boze mensen naar me kijken alsof ze me probeerden te intimideren. Alleen maar negatieve energie. Tegelijkertijd ook heel komisch.”

Esajas is blij dat de rechter “objectief” keek naar de zaak. “Er is een duidelijk signaal gegeven dat we dit niet kunnen accepteren. En dat ook voor deze mensen gewoon de wet geldt. Het is toch wel een baanbrekend vonnis. Dat ze het niet accepteren is wat anders.”

Hij schudt zijn hoofd bij de gedachte aan het hoger beroep dat de veroordeelde Friezen nu overwegen. “Ze voelen zich ironisch genoeg ongelijk behandeld. Je ziet dat ze ondanks de veroordeling niks hebben geleerd. Maar juist dit laat de middengroep in beweging komen. Enquêtes van vijf jaar geleden gaven aan dat bijna 90 procent van de bevolking tegen een verandering van zwarte Piet was; dat aantal is nu goed gezakt. Het gaat traag, maar je ziet verandering. Dit soort extreme acties van mensen met extreme ideologieën laat de middengroep de andere kant op bewegen. Dus hun acties zijn ook ergens goed voor,” zegt hij.

Toch vindt hij het jammer dat “deze mensen zich zo lieten misbruiken om de snelweg te blokkeren. Dat zie je  overal in de Randstad waar we zoveel tegenstand tegenkomen wanneer we gaan demonstreren tegen zwarte Piet. Dan zie je altijd de mensen die het vuile werk doen. Maar de dominanten die online hun steun uitspreken zijn zakenlieden, bankmanagers, of bijvoorbeeld een man die handelt in Jaguars in Friesland. Ze laten dit soort mensen het vieze werk doen, maar maak je geen illusie: ze zijn niet op de voorgrond, maar ze staan er pal achter."

"Desalniettemin ben ik na deze overwinning toch enigszins positief gestemd. Ik zie goede ontwikkelingen. Vooral binnen de Randstad krijg je een kosmopolitisch volk dat ons ondersteunt. Buiten zijn er veel mensen, net als die Blokkeerfriezen, waar ik mijn kinderen niet tussen zou willen opvoeden. Maar ik heb toch een beetje hoop."

Hij zegt dat hij zal blijven strijden. “Deze overwinning is niet het einde. Ik word gedreven door een combinatie van dingen. Een diep gevoel tegen onrechtvaardigheid dat mensen van Afrikaanse afkomst al eeuwenlang ten deel valt; van slavernij tot kolonialisme, tot nu. Dat maakt het voor mij een soort verplichting. Ten tweede, zeker als het gaat om mensen als de Blokkeerfriezen, ga ik niet opschuiven omdat ze onze rechten willen afnemen. Dat maakt juist dat ik me ga verzetten. En ten derde: ik heb het zelf niet meegemaakt, maar ik ken veel verhalen van mensen die voor zwarte Piet zijn uitgemaakt vanwege onze huidskleur. Dat doet pijn. Ik doe het ook voor onze kinderen. Ik wil niet dat zij dat nog meemaken."