Marron cultuur is UNESCO Immaterieel Erfgoed

“Mensen geven pas aan dingen toe wanneer ze het officieel, zwart op wit zien,” zegt Shahida Albitrouw. De voorzitter van de Samenwerkende Marron Organisaties Nederland (SAMON) is één van de mensen die op zaterdag 10 oktober 2015 de akte ondertekende waarmee de UNESCO de Marroncultuur opneemt in de lijst van Immaterieel Erfgoed van het Koninkrijk Nederland.

“10 oktober is een heel belangrijke dag in de Marroncultuur. Op 10 oktober 1760 sloten de Hollanders het eerste vredesakkoord met marrons, de Aukaners, en ze moesten wel, want de kolonisten vreesden deze vrijheidsstrijders,” vertelt Albitrouw.

De Wikipedia pagina over de Marrons van Suriname noemt deze mensen afstammelingen van Afrikanen die door slavenhalers onder dwang naar Suriname zijn gebracht. Daar bevrijdden zij zichzelf uit de slavernij en vestigden ze zich in het oerwoud. De Surinaamse Marroncultuur wordt wel eens het best bewaarde stukje Afrika buiten Afrika genoemd. Toch is het een eigen cultuur, die altijd in beweging is geweest. Oorlogen, grondroof, natuurrampen en migratie hebben de Marrongeschiedenis getekend. De Surinaamse Marrons zijn verdeeld in zes verschillende groepen. Volgens Albitrouw heeft 15 tot 20 procent van de zwarte Surinamers in Nederland een Marron achtergrond.

De Dag van de Marrons wordt sinds de zeventiger jaren gevierd; sinds enkele jaren is het een nationale vrije dag in Suriname. Marrons in Nederland, staan bij deze dag ook stil.

Albitrouw vertelt dat het idee om de status van Unesco Erfgoed aan te vragen voor de Marron cultuur komt van Kapitein Morea King van de Saramaccaners in Nederland. “Het idee was dat we ervoor moeten waken dat onze cultuur niet verloren gaat. In feite was de status al bevestigd toen de Hollanders het eerste staakt het vuren tekenden in 1760, maar we wilden het schriftelijk vastleggen. We willen een stuk herkenning, waardering en behoud van onze cultuur,” vertelt ze.

Ze beschrijft het mooi: “De Marroncultuur moet worden gezien als een deel van de overblijfselen van de tot cultuur van de tot slaaf gemaakten, aangevuld met innovaties. Het is ontstaan uit een drang om te overleven niettegenstaande de traumatische ervaringen. Het is voortgekomen uit de zwarte Holocaust. De naam Marroncultuur is synoniem voor ontsnappen aan slavernij.”

Onder de kenmerken noemt ze de verschillende talen en dialecten van de verschillende Marrongemeenschappen, hun houtsnijwerk, hun muziek, hun rituelen die horen bij levensgebeurtenissen als geboorte en overlijden.

Albitrouw noemt het “significant” dat de UNESCO de Marroncultuur toevoegt aan haar lijst van Immaterieel Erfgoed. De aanvraag werd gedaan in april dit jaar; de ondertekening zaterdag noemt ze officieel en symbolisch.

“Het is belangrijk voor alle zwarte mensen; niet alleen voor de Marrons in Nederland, maar ook voor Suriname. We all came on the same ship,” zegt ze. “Dit is belangrijk en het heeft een zekere mate van prioriteit voor het bewustwordingsproces. De verwestering heeft ervoor gezorgd dat wij bepaalde normen en waarden die eigenlijk belangrijk zijn voor ons, vergeten. Iets dat je niet waardeert zal niet door anderen worden gewaardeerd. Daarom leggen we onze cultuur vast, want zolang je dat niet doet is het voor veel mensen niet echt,” zegt ze.

Ze hoopt dat de ook de Marron gemeenschappen in Jamaica vruchten kunnen plukken van de UNESCO vaststelling. “Nogmaals, we all came on the same ship; the only difference is a stop on either the islands or Suriname. We hebben zoveel gedeelde geschiedenis en zoveel dingen die ons binden. Daar moeten we gebruik van maken voor onze toekomst.”