Esther Duysker over Beneatha’s Place: een waanzinnig mooie voorstelling

3 mei 2018 - 14:30

Het toneelstuk Beneatha’s Place, het tweede deel van een drieluik die Well Made Productions presenteert over zwarte identiteit, gaat vanavond in premiere in de Stadsschouwburg Amsterdam; Esther Duysker die het stuk van de Ghanees/Britse toneelschrijver Kwame Kwei-Armah, vertaalde naar het Nederlands is geraakt door wat ze zag bij de eerste try-out dinsdagavond. “Ik ben enorm enthousiast. Ik heb gisteren een eerste try out gezien in de Stadsschouwburg in Amsterdam en het greep me bij de strot. Ik dacht YES, en RAAK en OEI en pijn en kracht en strijd en GO GO GO! Ja, in dat soort kreten denk ik soms in mijn hoofd als de emotie real is,” reageert ze.

Beneatha’s Place is het vervolg op A Raisin in the Sun, waar Well Made Productions eerder al mee scoorde. In dit tweede deel zien we Beneatha, de dochter in A Raisin in the Sun, Amerika verruilen voor Nigeria. Wanneer de onafhankelijkheidsstrijd dramatische gevolgen heeft voor haar man en haar kind, wordt ze gedwongen haar plaats in de wereld opnieuw te bepalen. Vijftig jaar later keert ze terug naar de noodlottige plek van toen. Opnieuw wordt ze geconfronteerd met haar verlies, en met de erfenis van een strijdvaardig leven.

Well Made Productions noemt het een voorstelling over toekomstbeelden, hemelhoge ambitie en het verlies van je grote liefde. Over je plek moeten vinden in een verdeelde wereld, en over de geschiedenis die je met je meedraagt. Een voorstelling die het debat niet schuwt en juist wel aangaat. Dit tweede deel van de trilogie over zwarte identiteit in een witte wereld maakt het persoonlijke politiek, en het politieke persoonlijk.

Esther Duysker studeerde in 2011 af aan de schrijfopleiding Writing for Performance aan de HKU en schreef dat jaar ik de NTR kort! film DAG, met Jona Jungerman en Tamar van den Dop in de hoofdrol.

Sindsdien schreef ze voor Raymi Sambo onder andere Aan Niets Overleden, waarvan er binnenkort ook een film uitkomt. Ze vertaalde en bewerkte ook Shakepeare's Othello in regie van Daria Bukvic. A Raisin in the Sun van Well Made Productions vertaalde zij ook.

AFRO Magazine: Waarom zou je Beneatha's Place aanraden?

Esther Duyker: Het is een waanzinnig mooie voorstelling geworden over het kennen van je plek. Het kennen van je thuis, je zijn, over waar je vandaan komt en hoe je die plek mag claimen, toe mag of zelfs moet eigenen en soms zelfs opnieuw moet her-bepalen. Binnen onze maatschappij zijn er soms andere mensen die die plek voor jou bepalen, maar in Beneatha's Place is het time to strike back, hardcore. En dat doet ze heel slim, ontwapenend en krachtig. Het hebben van een plek, het kennen van je plek, het toe-eigenen van een plek, het wordt allemaal bevraagt in dit toneelstuk. En dat wordt heel vernuftig, heel humoristisch en ook heel kwetsbaar gedaan. Dat maakt het ook zo goed.

AFRO Magazine: Hoe true kan je blijven je aan de boodschap, in overweging nemende dat het geen Nederlands verhaal is? Is het een universeel verhaal?

Esther Duysker: Ja!. Het speelt zich af in Nigeria maar de mensen die daar ten tonele worden gevoerd, voeren dezelfde gesprekken als de mensen hier in Nederland, of een ander Westers land. Althans, dat denk ik. Het heeft te maken met een Westers perspectief. Hoe wit tegen zwart aan kijkt en zwart tegen wit, in die Westerse samenleving van ons. Het kan Europees zijn, Amerikaans, alhoewel de perspectieven per land en continent vast ook zullen verschillen. Op microniveau en in details zal het gesprek waarschijnlijk andere ingrediënten kennen, maar overeind blijft dat wit superieur lijkt, blijkt of is, en dat de maten gemeten worden langs een witte maatstaf. Daar komt nu verandering in. Niet alleen in Nederland door bijvoorbeeld Zwarte Piet is Racisme, maar ook in Amerika door Black Lives Matter. Er is een golf gaande, een beweging, een movement, en hoe die in detail per land of continent ook verschilt, de achterliggende gedachte is universeel. Het is geen storm in een glas water meer, nee er breken nu dijken.

"Beneatha is op haar microniveau bezig op macroniveau. Zij draagt bij aan die golf, die movement, aan die bewustwording en dus aan die verandering."

AFRO Magazine: Waar blijven de verhalen/stukken uit Nederland?

Esther Duysker: Ze komen! Met mijn muziektheatercollectief Sir Duke maken we ook voorstellingen met thema's en verhalen die vanuit andere invalshoeken en perspectieven worden verteld en benaderd. Wij gebruiken altijd onze eigen afkomst als startpunt, of uitgangspunt. Zo maakten we De Blackout van '77 en werken we nu aan onze nieuwe voorstelling Hatta en de Kom. (over de verzetsstrijders Mohammed Hatta en Anton de Kom)

En na de Raisin-cylce (A Raisin in the Sun, Beneatha's Place en Clybourne Park) ga ik een vierde stuk schrijven. Mijn reactie op deze drie stukken, die vooral de Afro-Europese diaspora belicht en onderstreept. Ik neem een van jongste personages uit A Raisin in the Sun en laat hem naar Europa reizen. Die golf, waarover ik het eerder had, die gaat zorgen voor de verhalen en stukken uit Nederland. Kan niet anders!

“Als maker en als mens voel ik me verbonden met de ideologische strijd die er in gevoerd wordt. Heerlijk aan het vertalen was dat ik niet ver hoefde te zoeken om de personages Beneatha en Asagai te vinden. Ik kende ze nog uit A Raisin in the Sun en dat gaf een stevige en prettige basis om op terug te kunnen grijpen en hun strijd mee voort te zetten."

Benethea's Place gaat vandaag in premiere en speelt tot 3 juni 2018 door het hele land: