De zesde dr Sophie Redmondlezing: warmte, inspiratie en tranen

De zesde dr Sophie Redmondlezing zondagavond in Amsterdam bracht de aanwezigen naar verschillende uitersten. Terwijl buiten een weerbarstige winter aanhield met een hopelijk laatste stuiptrekking, heerste binnen het gebouw van de Vereniging Ons Suriname een warme karakteristieke sfeer van Surinaamse vrouwenkameraadschap en inspiratie, en van mensen die ter plekke ineens doorkregen dat ze op z’n Surinaams familie zijn van elkaar. “Welke Deira ben jij?” riep Cabaretier Jetty Mathurin naar keynote spreker Astrid Deira. “Van de Costerstraat? Dan ben ik misschien je tante.”

Mathurin kreeg tijdens een interview de zaal aan het gieren, maar barstte spontaan in tranen uit toen aan het eind van de avond haar de Gouden Vioolspeld werd uitgereikt als een rolmodel vanwege buitengewone prestaties op maatschappelijk en cultureel gebied. Denise Jannah zong de zaal, met begeleiding van gitarist Robby Alberga, nostalgisch naar ‘ondro den amandra bon fu watrasey’. Ook dichteres Sanguilla Vabrie en violiste Amber Kok traden op.

Maar het was echt de keynote spreker Captain Deira van Surinam Airways die met haar inspirerende speech de harten van de aanwezigen wist te raken. Er bleken wel meerdere jonge vrouwen in de zaal te zijn die speciaal naar de lezing waren gekomen omdat zij ook voor piloot aan het studeren zijn. “Als je je best doet zal je opvallen. Dream big and never stop believing that anything is possible,” stak Deira hen een hart onder de riem toen ze om advies vroegen.

Ze vertelde dat in de mannenwereld van de luchtvaart, er wereldwijd slechts drie procent van alle piloten vrouw zijn. “Je zou toch denken dat anno 2018 een vrouw achter de stuurknuppel van een Boeing de normaalste zaak van de wereld zou zijn. Maar overal ter wereld zijn vrouwen nog steeds het slachtoffer van discriminatie en ongelijkheid. Dit geldt niet alleen voor hun beroepsleven, maar ook op sociaal en politiek vlak,” zei ze. Maar ze putte hoop op een jonge collega die recentelijk bij de SLM is aangenomen met het doel om ook piloot te worden. Haar speech was toepasselijk getiteld “Meisjes worden geen piloot. Meisjes worden stewardess. Hoe dit meisje wel piloot werd.”

Deira die dit jaar 50 wordt, vertelde geanimeerd over haar pad dat haar vanaf haar geboorte bracht naar de cockpit van de Boeing 737 van de SLM. “De eerste drie dagen van mijn leven had ik geen naam omdat mijn ouders dachten dat ze een jongen zouden krijgen. Mijn zus Rosalie noemde mij Airstrip. Wist zij veel hoe dicht ze bij mijn waarheid zou zijn. Na drie dagen veranderde Airstrip in Astrid,” vertelde ze.

“Mijn motto was: te den weri, den sa tan tiri”

Deira zei dat ze al vroeg wist dat ze piloot wilde worden. Op de lagere school werd dit niet gestimuleerd want meisjes werden per slot van rekening toch alleen maar stewardess. “(Gelukkig) hebben mijn ouders ons altijd geïnspireerd het beste uit jezelf te halen. Mijn moeder stelde me gerust: "you can be whatever you want to be babe". Ik heb ervoor gekozen om haar te geloven!”

Ze sjeesde langs de muloschool en langs het Lyceum, op weg naar haar uiteindelijk doel. “Na het VWO werkte ik als administratief medewerker bij de SLM en daarna als computer programmeur,” vertelde ze, een goede voorbereiding op de pilotenopleiding want “vliegtuigen zijn tegenwoordig grote vliegende computers”.

Na vijf jaar vertrok ze naar de VS om de pilotenopleiding te volgen. “Omdat ik een echt familiemens ben, kwam ik terug naar Suriname om in mijn eigen land te vliegen.”

Dat bracht haar in de cockpit van de Twin Otter, waar ze eerst de binnenlandse vluchten verzorgde. “Wat was dat toch een avontuurlijke tijd. Zonder GPS of autopiloot doorkruisten wij in die tijd Suriname en zelfs over de grens naar onze buurlanden en soms zelfs naar Trinidad. Dat ging zo: Eerst bepaalde je de generale koers. Ongeveer 15 minuten voor de berekende tijd werd het, ‘zie je die berg daar, dat is het Lelygebergte, dan ga je links, kom je de Tapanahony rivier tegen en volg je die naar rechts totdat je Drietabbetje tegenkomt’. Terugkijkend vind ik het nu heel dapper.”

Ze was niet bescheiden over die ervaring. “Ja het is waar, wij Surinaamse piloten maken inderdaad de zachtste landingen, omdat je als jungle pilot leert één te zijn met je vliegtuig.”

Deira werd in 2014 gezagvoerder op de Boeing737. “Deze nieuwe verantwoordelijkheid veranderde mijn leven en vormt mij steeds meer,” zei ze. Haar uiteindelijke doel is om captain te worden op een A340 of B747. “Ik ben ervan overtuigd dat ik ook dit doel zal bereiken met de Wil van God.”

De discriminatie die ze meemaakt is desalniettemin niet mals; ze vertelde bijvoorbeeld hoe iemand eens aan haar zei dat “als vrouwen in een cockpit thuishoorden het een p.ssypit zou heten.” Maar ze wist deze obstakels altijd te negeren. “Mijn motto was: te den weri, den sa tan tiri,” zei ze. Ze zei ook dat ze met haar verhaal voornamelijk Surinaamse jongeren en andere vrouwen wilde inspireren. “Laat je leiden door deze vier inzichten: Wees onberispelijk in je woorden; vat niets persoonlijk op; ga niet uit van veronderstellingen; doe altijd je best.”

“Jongeren besteden erg veel tijd aan social media. Dat baart mij zorgen; social media tegenwoordig is van grote invloed op het beeld dat jongeren van zichzelf hebben. Geloof me, er is meer in het leven dan “likes”, leuk gevonden worden op social media en reacties van anderen op jouw foto’s of jouw posts. So what als je foto maar vijf likes heeft, omdat je fatsoenlijk gekleed bent in plaats van de 500 likes die je had kunnen krijgen als je schaars gekleed was? Ik wil jongeren op het hart drukken dat wilskracht en scholing de belangrijkste factoren zijn om vooruit te komen. Leg jezelf geen beperkingen op en studeer.”

De dr. Sophie Redmond wordt georganiseerd door Stichting Between the Lines, in samenwerking met de Vereniging Ons Suriname die volgend jaar 100 jaar bestaat. Sophie Redmond was “méér dan alleen arts. Ze kwam op voor vrouwen, minder draagkrachtigen en kwetsbaren in de samenleving. Ze schreef toneelstukken, was actrice en gaf voorlichting op de radio met haar radioprogramma ‘Datra mi wani aksi yu wan sani’. Een veelzijdige vrouw. Een vrouw die haar tijd ver vooruitliep!” De viool was haar favoriete instrument; de Gouden Vioolspeld is daarom gekozen als de prijs die de stichting uitreikt aan vrouwen die ze net als Redmond rolmodellen acht.