Control Alt Delete kritisch over politiepersbericht | wil "bredere beoordeling van geweldstoepassingen"

Agenten gebruikten in 2021 meer geweld dan een jaar eerder. Dat blijkt uit de jaarcijfers die de politie vorige week openbaarde. In een persbericht, in reactie op deze cijfers, vraagt politiemonitor Control Alt Delete zich af wat er nog meer staat in de cijfers van de politie?

Het persbericht van de politie geeft slechts inzicht in het aantal incidenten, het aantal geweldsmeldingen, het soort geweld dat de politie gebruikt en de politie-eenheid waar het geweld is toegepast. Hierdoor geeft het ons onvoldoende beeld van de manier waarop de politie geweld beoordeelt, leert van geweldstoepassingen en sancties toepast tegen agenten die over de schreef gaan.” Control Alt Delete

Het persbericht meldt dat de politie in 2021 30.046 keer geweld gebruikte. In 2019 paste de politie nog zo’n 24.000 keer geweld toe. Vergeleken met de afgelopen twee jaren is er dan ook sprake van een flinke stijging. Wanneer het aantal geweldstoepassingen in 2021 wordt vergeleken met 2020, zien we een toename van 10%. Wanneer we het jaar 2021 afzetten tegen 2019, zien we een toename van 22% ten opzichte van 2019.

Portefeuillehouder geweld Frank Paauw is tevreden over de inzichten die uit de cijfers te halen zijn.

Sinds drie jaar registreren we nu landelijk eenduidig ons geweld. Dat stelt ons in staat beter te beoordelen hoe de geweldsinzet is gegaan, of het goed is gegaan en of we het een volgende keer opnieuw zo zouden doen. Zo blijven wij leren van onze geweldsinzetten. In verreweg de meeste gevallen gaan collega’s professioneel om met hun geweldsbevoegdheid. Waar dat niet goed ging, durven we kritisch op onszelf te zijn en nemen we gepaste maatregelen.' In 2021 is bij 2279 politieagenten een beoordeling gedaan naar het geweld dat door hen is aangewend. De overige incidenten zijn enkel als geweldsmutatie vastgelegd, daar was geen reden om nader te beoordelen. In 90% van de beoordelingen bleek dat het geweldgebruik professioneel was en dus paste binnen het wettelijk kader en toetsing op vakmanschap. Bij 231 collega’s was sprake van niet professioneel handelen en volgden maatregelen. Paauw: 'Dat we kritisch zijn op ons optreden kan ingrijpend zijn voor politiemensen, maar het is wel noodzakelijk om verantwoord met onze geweldsbevoegdheid om te gaan. De samenleving moet erop kunnen vertrouwen dat de politie geweld professioneel in zet.'

Control Alt Delete blijft echter kritisch en hint dat het niet duidelijk is bij welke incidenten het geweld is toegepast.

De rapportage van de politie biedt daar geen inzicht in. Wel weten we dat driekwart van het geweld door politieagenten wordt toegepast bij optreden naar aanleiding van misdrijven, overtredingen en overlastincidenten. We hebben daarom bij de politie informatie opgevraagd over het aantal spoedmeldingen waar de politie op af komt en het aantal aanhoudingen dat de politie verricht. In onderstaande tabel zetten we de spoedmeldingen en aanhoudingen af tegen het aantal geweldsmeldingen. Zo kunnen we zien of er ook meer incidenten waren waar de politie op af kwam: dat zou namelijk een toename in de geweldsincidenten verklaren.” Control Alt Delete

Er waren niet veel meer incidenten waar de politie op af kwam. Het aantal prio 1 meldingen en aanhoudingen was in 2021 nagenoeg gelijk aan 2020. Afgezet tegen het totaal aantal prio 1 meldingen en aanhoudingen nam het percentage geweldsmeldingen in 2021 toe met een half procentpunt ten opzichte van 2020.

De watch dog gaat ook in op de verklaring van de politie dat de stijging in geweldsmeldingen door de vele coronademonstraties waar de politie het afgelopen jaar moest optreden.

Volgens de politie nam, ten opzichte van een jaar eerder, het gebruik van de wapenstok, de wapenwerper, traangas en politie te paard toe. Dit zijn inderdaad geweldsmiddelen die ingezet worden tijdens demonstraties om menigten uit elkaar te drijven. De verklaring van de politie is echter niet te controleren omdat concrete cijfers over geweldstoepassingen bij demonstraties ontbreken.”

Control Alt Delete zegt dat uit cijfers van BNR eerder dit jaar ook al bleek dat er in 2021 meer demonstraties waren dan in 2020. “Daarbij wees het radiostation erop dat mensen niet alléén tegen coronamaatregelen de straat opgingen. Zo werd er in Nijmegen meer gedemonstreerd voor een beter klimaat en dierenrechten dan tegen het coronabeleid.”

De politiemonitor zegt dat het persbericht van de politie slechts inzicht geeft in het aantal incidenten, het aantal geweldsmeldingen, het soort geweld dat de politie gebruikt en de politie-eenheid waar het geweld is toegepast. “Het geeft ons onvoldoende beeld van de manier waarop de politiegeweld beoordeelt, leert van geweldstoepassingen en sancties toepast tegen agenten die over de schreef gaan. Wij roepen de Tweede Kamer op om aan de Minister van Justitie en Veiligheid inzicht te vragen in de volgende onderwerpen, teneinde tot een bredere beoordeling van geweldstoepassingen te komen:

Kan de Minister geanonimiseerde data publiceren over de aanleiding en uitkomst van het contact met de politie, waarbij geweld werd toegepast?

Kan de Minister geanonimiseerde data publiceren over de aard en omvang van verwondingen bij burgers als gevolg van geweldstoepassingen?

Kan de Minister geanonimiseerde data publiceren over de nationaliteit en etniciteit/herkomst van burgers die in 2021 te maken kregen met geweldstoepassingen?

Volgens de politie werd er over het optreden van 231 politiemensen geoordeeld dat het geweld niet professioneel was.

In hoeveel van deze 231 gevallen heeft dat geleid tot een disciplinaire sanctie, een voorwaardelijk sepot of een strafrechtelijke vervolging, en tot welke sanctie is er toen besloten?