AdeKUS en Broos Instituut met WUR onderzoeker in openbaar event in Nationaal Archief Suriname

Op 20 mei organiseren de Anton de Kom Universiteit Suriname, het Broos Instituut en het Nationaal Archief Suriname in Paramaribo een openbaar event over slavernijtoerisme en het zwarte culturele geheugen. Keynote sprekers zijn wetenschapper Emmanuel Adu-Ampong (Wageningen University) en journalist Marvin Hokstam (Broos Instituut).

Dr. Emmanuel Adu-Ampong, een onderzoeker met zowel Ghanese als Nederlandse achtergrond, richt zich al geruime tijd op de relatie tussen toerisme en slavernij. Hij bestudeert het slavernijtoerisme binnen de driehoek Ghana-Suriname-Nederland. Tijdens hun reizen bezoeken toeristen historische locaties die de geschiedenis van de trans-Atlantische slavernij belichten. Voor veel reizigers met Afro-Caribische wortels biedt dit een kans om hun eigen verleden beter te begrijpen, bewustzijn te vergroten rondom de slavernijgeschiedenis en inzicht te verkrijgen in de blijvende impact van slavernij op de hedendaagse samenleving.

In Afrika is het tegenwoordig best toeristisch, maar het is nog niet te vergelijken met een toeristische trekpleister als Venetië, aldus Adu-Ampong in een interview met de Kanttekening. ‘Veel mensen gaan naar sites in Ghana, Senegal en Benin, maar ook naar Nigeria, Angola, Kameroen en de Kaapverdische Eilanden. Ze bezoeken er plekken die een rol hebben gespeeld in het slavernijverleden. Vooral in Ghana zijn er veel historische plekken. De forten aan de kust, zoals het Nederlandse slavernijfort bij Elmina, maar ook plekken in het binnenland.’

Maar het gaat veel toeristen met Afrikaanse wortels niet alleen om het slavernijaspect, vervolgt Adu-Ampong. ‘Ze zijn ook op zoek naar waar ze vandaan komen, wie ze zijn. Zwarte reizigers zijn in toenemende mate op zoek naar meer eigentijdse en futuristische Afrikaanse ervaringen en verbindingen.  Deze reizen zijn verschoven van identiteitsvorming naar identiteitsbevestiging en -expressie voor mensen van Afrikaanse afkomst. Het gaat hen niet alleen om het verleden, maar ook om wie ze nu zijn. En ze zoeken bovendien naar verbinding met de mensen in Afrika.’

Journalist Hokstam zal tijdens het openbaar event vertellen over de Surinaamse plantage Toledo. Deze plek, gesitueerd aan de rechteroever van de Surinamerivier, was vroeger een plantage waar suiker en cacao werden verbouwd. Onder de lokale bevolking stond de plantage bekend als Bigi Bon (Grote Boom), een naam die verwees naar twee imposante cederbomen die op de riviergrenzen van het land stonden. Officieel droeg de plantage de naam La Liberté (de vrijheid), een wrang contrast met de realiteit, aangezien generaties van Afrikanen hier onder dwang en zonder beloning als tot slaaf gemaakten moesten werken.

In de laatste week van januari deden studenten van de Anton de Kom Universiteit van Suriname (AdeKUS) veldwerk op deze plantage. Hun archeologische onderzoek richtte zich op het in kaart brengen van de leefomstandigheden van tot slaaf gemaakte Afrikanen.

Archeoloog dr. Cheryl White die archeologie en geschiedenis doceert aan de Faculteit der Humaniora (FdHum) van de AdeKUS, leidde dit project. Aan Afromagazine vertelde ze hoe bijzonder het onderzoek was. Surinaamse studenten onderzochten namelijk voor het eerst het leven op een voormalige Surinaamse plantage vanuit een Afrikaanse invalshoek. Gewoonlijk richtte soortgelijk onderzoek zich op hoe Europeanen het gebied naar hun hand hadden gezet, waarbij de focus lag op Europese structuren en artefacten die daar nog te vinden waren. Maar dit specifieke onderzoek kwam met een nieuw perspectief en focuste zich op het opsporen van sporen van Afrikaanse invloeden. Daarnaast onderzochten studenten hoe de nakomelingen van tot slaaf gemaakte Afrikanen na de afschaffing van de slavernij met de plantage omgingen.

Hokstams familiegeschiedenis is nauw met de plantage verbonden. Zijn grootvader Frederik Weegman was de laatste nakomeling van tot slaaf gemaakte Afrikanen op plantage Toledo die daar zijn gezin vestigde. Zijn echtgenote Bertholina Deekman was bovendien een kleindochter van de beroemde vrijheidsstrijder Broos. De afstammelingen van Broos woonden stroomafwaarts bij plantage Racarac. Broos is uniek in de geschiedenis van Suriname. Hij is de enige vrijheidsstrijder van wie er een foto is vastgelegd. Naar hem is het Broos Instituut vernoemd.

Het openbaar event Cultureel geheugen en toerisme: hoe nakomelingen, verhalen en herdenkingspraktijken plaatsen van historische betekenis creëren vindt plaats op dinsdag 20 mei van 17:30 tot 19:30 uur in het Nationaal Archief Suriname, Jaggernath Lachmon St. 174 Paramaribo. Keynote sprekers zijn Emmanuel Adu-Ampong en Marvin Hokstam. Cheryl White treedt op als moderator.