Taal; middel of doel?

Wat willen we bereiken met taal en wat zijn de gevaren van taal om een gemeenschappelijk doel te bereiken?

Op mijn whatsapp kreeg ik onlangs een bericht over het onderzoek van Brada Akwasi Koorndijk naar taal in de Surinaamse context

Dit onderzoek juich ik toe, omdat er dan gegevens worden verzameld over de Afro-Surinaamse gemeenschap. Wie weet komen we dan tot inzichten die we met cijfers uit het onderzoek kunnen onderbouwen. Deze gegevens kunnen dan van belang zijn voor ons en de generaties na ons.

Het onderzoek van dhr. Koorndijk zal ongetwijfeld data opleveren op basis waarvan er onderzoek verricht kan worden naar aanverwante vraagstukken. Kortom top!

Als een in Nederland geboren jongen vanuit Surinaamse ouders, heeft de Surinaamse taal voor mij geen verbinding bewerkstelligd met mijn mede Surinaamse Afro-mensen. Het resultaat bij mij was: onzekerheid omdat ik de taal niet machtig was, hoon en spot van Afro-Surinamers die mij de maat namen omdat ik niet het juiste accent had bij het uitspreken van de taal, uitsluiting omdat ik dan een bounty, blaka ptata/nep-neger zou zijn, vele zinloze discussies en micro agressie vanuit de mensen die ‘mijn broeders en zusters zouden moeten zijn’.

En dat allemaal omdat ik de Surinaamse taal niet sprak zoals bepaalde anderen het wel met elkaar spraken. Zelfs tot de dag van vandaag maak ik het weleens mee dat een volwassen Afro-Surinamer mij belachelijk wil maken. Als ik de persoon vervolgens van repliek dien en de persoon zich beledigd voelt omdat ik verbaal mijn mannetje sta, dan heb ik het ineens gedaan! WTF!?  Dit zijn een aantal voorbeelden uit mijn eigen leven die misschien voor anderen herkenbaar zijn.

Deze gebeurtenissen waren voor mij de trigger om mij enigszins te verdiepen in dit soort zaken. Het lijkt voor mij kenmerkend te zijn voor de Afro-Surinaamse cultuur zoals ik die van jongs af aan ervaren heb. En ongetwijfeld zal het bij andere culturen ook spelen, maar ik wil het graag bij die van ons houden.   

Het gaat om communicatie. En taal is slechts een onderdeel daarvan. Als we als mensen met elkaar in contact komen dan proberen we uit te vogelen wat we bedoelen. Je ziet het bij kleine kinderen. Ook al zijn ze de taal niet machtig, iets in hun zorgt ervoor dat ze contact met elkaar willen hebben. De behoefte aan sociaal contact is misschien hier de drijfveer. Ze spelen en brabbelen en niet veel later zijn het de beste vrienden/vriendinnen. Het spreken van dezelfde taal betekent nog niet dat er over hetzelfde gecommuniceerd wordt. Zelf tussen de meest volwassen mensen, gestudeerd of niet, ontstaat regelmatig wrijving met de meest catastrofale gevolgen. Ja, ze spreken dezelfde taal maar ze begrijpen elkaar totaal niet. Ook is de verbinding dan ver te zoeken.

Als je taal als deel van je identiteit ziet (misschien speelt dat wel bij de Afro-Surinamers), dan maakt het de communicatie nog complexer. Het kan dan gebruikt worden als norm om te bepalen wie wel of niet tot de groep behoort. De uitkomst hiervan is verdeeldheid, pijn, intimidatie, stagnatie van de persoonlijke groei en een scala aan gedragingen welke de eenheid en samenwerking niet bevorderen. Hier zijn veel voorbeelden van.

Is er een beter middel dan taal? Ja! Het is mijn mening dat de grondhouding die van liefde moet zijn. Liefde in de zin van acceptatie, voordeel van de twijfel geven, zelfverzekerd zijn in je kern identiteit (welke los staat van de groep waartoe je geografisch/cultureel meent te behoren). In de Bijbel staat een mooie uiteenzetting van de praktische liefde 1 Korintiërs 13. Disclaimer: ik maak geen reclame voor de bijbel, was ik als moslim opgevoed dan had ik waarschijnlijk een tekst uit de Koran gebruikt. Ik ben gewoon zo pragmatisch als mogelijk.

Als het ons gezamenlijk doel is om te verbinden zodat we elkaar begrijpen en liefhebben, dan hoop ik dat we naast taal ook nieuwsgierig blijven naar andere middelen om dat doel te bereiken. Wij zijn immers een klein volk met genoeg uitdagingen. Laten we elkaar dan niet uitsluiten omwille van taal.

Als daarentegen taal het doel is zodat je daarmee een interne behoefte vervul, (wat volledig legitiem is begrijp me niet verkeerd), dan zou ik willen vragen om zelf ook na te denken over de voorbeelden die ik gegeven heb. Het kan toch geen kwaad om met elkaar erover in dialoog te gaan zodat we (ook al spreken we een andere taal) nader tot elkaar kunnen komen.

Toch?