NiNsee voorzitter Linda Nooitmeer: excuses hebben een helende werking

2020 zou wel eens de geschiedenisboeken in kunnen gaan als het jaar waarin de gemeente Amsterdam haar excuses aanbiedt voor haar aandeel in de Transatlantische slavernij. De gemeente Amsterdam was immers als aandeelhouder van de Sociëteit van Suriname, actief betrokken bij het verschepen van tot slaafgemaakten uit Afrika naar Suriname.

Ik  leg nadruk op de woorden “zou kunnen” aangezien de gemeente Amsterdam een commissie heeft ingesteld die eerst onderzoek zal doen  naar met name de juridische implicaties van dit excuus. `

Op 3 juli 1998 bood de Afro Europese vrouwenbeweging Sophiedela de petitie “sporen van slavernij” aan de Tweede Kamer der Staten Generaal aan. Deze petitie zorgde voor de aanvang van het politieke debat over de erkenning van het Nederlandse slavernijverleden. Het proces dat moest leiden tot de afwikkeling van het Nederlandse slavernijdossier kreeg nationale aandacht.

De petitie omvatte 3 pijlers om te komen tot erkenning van het Nederlands trans Atlantisch slavernijverleden:

Een statisch monument, thans het nationale monument ter herdenking van de trans-Atlantische Nederlandse slavernij gevestigd in het Oosterpark in Amsterdam
Een dynamisch monument, hetgeen resulteerde in Nationaal Instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis , het NiNsee. Excuses voor het trans-Atlantisch slavernijverleden.

Bij de statutaire oprichting van het NiNsee op 24 juni 2002 was duidelijk dat dat op 1 juli het slavernij monument onthuld zou worden en daarna restte nog de laatste pijler : nationale excuses voor het Nederlands trans-Atlantisch slavernijverleden.

Het NiNsee is zich bewust van die opdracht, heeft zich daar de afgelopen 21 jaar voor ingezet en zo ook in 2020.

Juist in deze tijd van toenemend racisme, toenemende discriminatie van Nederlanders met Afrikaanse roots en vergroting van tegenstellingen tussen groepen mensen, hebben excuses een helende werking. Excuses verwoorden de intentie van bestuurders om het beter te doen dan hun voorgangers.

Daarbij merk ik graag op dat de discussie over “schuld” en de stellingname dat de huidige generatie niet verantwoordelijk kan zijn voor daden van de vorige oneigenlijk is.

Ik citeer graag emeritus hoogleraar Holocaust – en genocidestudies , dhr Johannes Houwink ten Cate die in de Volkskrant van 31 januari 2020 een betoog hield over excuses voor historisch onrecht. Daarbij  bracht hij de term transgenerationele verantwoordelijkheid in.

Ik citeer: Nederland is een democratische staat waarin successievelijke regeringen verplichtingen van elkaar overnemen. Elke dag voeren we verdragen en afspraken uit die 200 jaar oud zijn , en omdat Thorbecke of Koning Willem I zijn handtekening eronder heeft gezet , houden we ons eraan. Als we déze verantwoordelijkheid voelen, dan bestaat de verantwoordelijkheid voor misdaden uit het verleden ook.  Einde citaat.

U begrijpt dat het NiNsee uitkijkt naar de resultaten van het Amsterdamse onderzoek en de daaruit voortvloeiende excuses.

En we gaan ervan uit dat de excuses van de gemeente Amsterdam op nationaal niveau zullen inspireren en dan ook  navolging zullen vinden.

Op 7 februari 2020 vond in de Nieuwe Kerk te Amsterdam de zeer goed bezochte Nieuwjaarsbijeenkomst van het NiNsee plaats. Tijdens het officiële gedeelte werd de openingstoespraak verzorgd door NiNsee voorzitter Linda Nooitmeer.