De ademloze stilte in Bethlehem

Bethlehem is tegenwoordig afgesloten door hoge muren, met bovenaan ronde gaten. Holes of Hope, gaten van hoop. Op de muren prijken kunstwerken, vaak gemaakt door westerse kunstenaars. Donald Trump, Bernie Sanders, Morgan Freeman naast een quote van Nelson Mandela…

George Floyd, wiens moord leidde tot de hevige BLM protesten van 2020 staat er meerdere keren afgebeeld, net als zijn laatste woorden “I can’t breathe”. Want opgesloten zitten achter muren voelt alsof je geen ademruimte hebt. Wat me opviel was de vergelijking die wordt gemaakt met Iyad Hallaq.

Iyad Hallaq werd op 30 mei 2020 neergeschoten door de Israëlische politie. De 32-jarige Palestijnse man had autisme en liep dagelijks samen met zijn docent door het checkpoint. Hij zou zijn hand op zijn zak hebben gelegd en daardoor de aandacht van de agenten hebben getrokken. De bevelen die ze naar hem riepen maakten dat hij wegrende. Hij werd achtervolgd door twee van hen. In een doodlopend steegje gaf de senior agent aan om niet te schieten, maar een nieuwe agent deed dat toch. Hij schoot 6 of 7 keer op Iyad Hallaq en daarmee nam hij het leven van de jongeman.

Daarop volgden protesten in Bethlehem, Jeruzalem en Tel Aviv en werd de hashtag Palestinian Lives Matter gebruikt om het onrecht tegen Palestijnse burgers door de Israëlische politie aan te kaarten.

Afbeelding

En zo op het eerste gezicht is dat misschien een logische vergelijking. Toch riep het een soort ongemak bij mij op. Want als we de complexe situatie in Israël en de Palestijnse gebieden wat beter bekijken, moet je je afvragen of we deze vergelijking wel moeten willen maken.

Het politiegeweld tegen Zwarte mensen bestaat al zo lang als we terug kunnen vinden. Onlangs was het Sonya Massey. Say her name. Deze tragische moord illustreert precies het verschil tussen George Floyd en Iyad Hallaq. Sonya Massey belde de politie. To serve and protect. Ze dacht dat er een inbreker was en ze belde de politie om haar te beschermen. Dat zij daarmee een moordlustige racist in haar huis haalde, kon ze niet vermoeden.

Afbeelding

Laat me vooropstellen dat politiegeweld verwerpelijk is. Helaas gebeurt het veel te vaak, overal te wereld. Hier in ons eigen land, Mitch Henriquez. Duitsland, China, Kenia, Iran. Vanuit de VS is de lijst te lang om op te noemen, maar ik noem Breanna Taylor, die in haar bed met kogels werd doorzeefd en Tamir Rice, die met zijn 12 jaar als bedreiging werd gezien. Zo was ook Iyad Hallaq een onschuldige man, vermoord door een politieagent. Het onderscheidende verschil ligt echter in de situatie tussen Israël en Palestina. Dat rechtvaardigt disproportineel geweld en moord natuurlijk niet. Maar deze politieagenten staan bij de checkpoints om mensen te controleren en de grenzen en daarmee Israël te beschermen tegen Hamas. Deze Israelische politieagenten hebben niet als taak om de Palestijnse bevolking te dienen. Daarvoor heeft de Palestijne Autoriteit haar eigen Palestijnse politie. Dat maakt dat Iyad Hallaq geen slachtoffer is geworden van racistisch politiegeweld, maar van een oorlog, een jarenlange strijd om territorium.

Ja, injustice anywhere is a threat to justice everywhere. Maar we moeten wel de juiste strijd op de juiste plek voeren. We zien massale demonstraties voor Palestina, wereldwijd. Maar de enkele demonstratie voor Congo of Sudan kan niet plaatsvinden zonder dat er ook aandacht voor Palestina wordt gevraagd. Hoe is dat voor een mensenrechtenactivist als Simon Deng? Die het terreur van het jihadisme in zijn eigen land herkent en daarom uit solidariteit met Israël van Tel Aviv naar Jeruzalem liep? Dat als er al voor zijn land gedemonstreerd wordt, dat gepaard moet gaan met steun voor een land waar het door hem gevreesde jihadisme heerst?

Als nakomelingen van mensen die onder het kolonialisme gebukt gingen en nog steeds gaan, is het aannemelijk om het als kolonist bestempelde Israël te verwerpen en te strijden voor de onderdrukte Palestijnen. Maar het is zoveel gecompliceerder dan dat. En eigenlijk hebben wij als Zwarte gemeenschappen veel meer gemeen met de Joodse gemeenschappen dan we ons misschien realiseren.

Daar werd ik bij bepaald toen ik door Yad Vashem liep, het Holocaust museum in Jeruzalem. Toen ik de ketenen zag, waarmee de Joodse mensen in de verschillende kampen, getekend waren. Hetzelfde als die van onze voorouders. De zwepen, waarmee zij slaag kregen, als zij niet hard genoeg werkten. Net als onze voorouders.

Afbeelding

Bij de Joden was de segregatie vooral voor de Holocaust. Bij de Zwarte mensen nadat zij uit hun land geroofd waren, na de slavernij. Net als de pogroms, waarbij groepen Joden werden vermoord, puur en alleen omdat zij Joods waren en de lynchpartijen waarbij Zwarte mensen hun leven moesten laten vanwege de haat van anderen. Het willen hebben van een eigen staat, een eigen plek, waar je veilig bent en waar je jezelf kan zijn, wordt bij Joden Zionisme genoemd. (Hierbij heb ik het niet over de illegale nederzettingen, maar over het bestaansrecht van Israël als staat.) Ook Marcus Garvey was voor de terugkeer naar het vaderland, en richtte daar de Black Star Line scheepvaartlijn voor op. En net als bij benoemen van de Israëlische Staat voor de Joden waren het de Britten die tot slaafgemaakte mensen terugbrachten naar Sierra Leone.

Ook wordt vaak de vergelijking gemaakt tussen Israël en de apartheid in Zuid-Afrika. Waar in Zuid-Afrika de witte minderheid zichzelf superieur verklaarde ten op zichte van de Zwarte meerderheid en dit politieke systemen verankerde, leven in Israël Joden en Arabieren vreedzaam naast elkaar. Het is prachtig om te zien hoe in het Oude Jeruzalem de ene groep mensen van en naar het vrijdaggebed in de moskee gaat en de anderen zich voorbereiden op de Shabbat. En alle verschillende christenen die daar nog doorheen kruizen.

Dus voor we ons identificeren met wie nu als de onderdrukten worden bestempeld, moeten we de gehele geschiedenis bekijken. Soms is er niet één onderdrukker en één onderdrukte. Soms gaan meerdere partijen gebukt onder onderdrukking, verwerping en haat. Verdienen die dan niet beiden ons medeleven en onze steun? Soms doet een onderdrukker zich voor als een bevrijder, zoals Hamas. Richten we onze pijlen wel op het ware kwaad?

Mijn hoop is op een vreedzame en duurzame oplossing. Maar daarvoor moeten we geen kampen kiezen, maar bruggen bouwen. Zoeken naar overeenkomsten in plaats van verschillen uitvergroten. Onrecht bestrijden, want injustice anywhere, is a threat to justice everywhere.