Afbeelding
Verkiezingen 2023 | Wat zeggen de partijen over dekolonisatie
5 november 2023 - 16:01
In het herdenkingsjaar van het slavernijverleden lijkt iedereen welwillend te zijn om te dekoloniseren en de voormalig koloniën en nakomelingen van tot slaafgemaakte mensen recht te doen. Er worden excuses aangeboden, onderzoeken gedaan naar het aandeel in slavernij en door het hele land wordt Keti Koti gevierd. Met de verkiezingen tijdens dit herdenkingsjaar zullen de verkiezingsprogramma’s vast ingaan op de te nemen stappen in het proces van dekolonisatie en het komen tot een gelijkwaardige relatie met de voormalige koloniën. Toch?
Nationale feestdagen
Een aantal partijen wil dat 1 juli een nationale feestdag wordt. Partij voor de Dieren bijvoorbeeld. D66, GroenLinks/PvdA en de Piratenpartij willen dat 1 juli en 5 mei nationale feestdagen worden. Volt wil graag 1 juli en 9 mei (Dag van Europa) als nationale feestdagen. DENK geeft aan 1 juli als nationale feestdag te willen en 17 augustus als Caribische herdenkingsdag.
BIJ1 gaat nog een stapje verder en wil dat behalve 1 juli, ook 17 augustus (Dia di lucha pa libertat of Dia di Tula en de Onafhankelijkheidsdag van Indonesië), 10 oktober (het opheffen van de Nederlandse Antillen), 25 november (de Onafhankelijkheidsdag van Suriname), en 18 maart (Dia di Himno y Bandera, de Arubaanse Dag van het Volkslied en de Vlag) nationale feestdagen worden.
Caribisch deel van het koninkrijk
BES-EILANDEN
De BES-eilanden zijn bijzondere gemeenten van Nederland. In theorie hebben zij daardoor dezelfde grondwettelijke rechten en plichten als gemeenten op het vasteland van Nederland. In de praktijk ligt dat helaas iets anders. Want pas heel recent heeft de Tweede Kamer besloten dat er op de BES-eilanden een sociaal minimum gaat gelden. Daardoor zullen van 1 juli 2024 het minimumloon en de uitkeringen omhoog gaan. Wat zeggen de verkiezingsprogramma’s over de BES-eilanden?
Het CDA wil het economisch perspectief van Bonaire, Sint Eustatius en Saba verbeteren en armoede terugdringen, vooral onder ouderen en gezinnen met kinderen. De partij wil de lokale bestuurskracht versterken. Door meer financiële ruimte in de vrije uitkering willen ze de zelfredzaamheid en beleidsvrijheid vergroten en de bureaucratie vanuit Den Haag verminderen. Verder wil het CDA werken aan een betere waterveiligheid, waterkwaliteit, watervoorziening en waterinfrastructuur in Caribisch Nederland. Ze geven aan te willen investeren in lokale overheden en noemen daarbij dat er ook rekening gehouden moet worden met de BES-eilanden.
GroenLinks/PvdA vindt dat de financiering van het lokale bestuur afdoende moet zijn. Ze willen extra tegenmacht, zoals een gezaghebbende adviescommissie, die de rol op zich neemt van organisaties zoals VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) en IPO (Interprovinciaal Overleg). Op St. Eustatius wil deze partij zo snel mogelijk de volledige democratie herstellen. Ze willen alle belemmeringen voor de handel tussen de landen en eilanden van het Koninkrijk wegnemen, bijvoorbeeld door het invoeren van een Douane-Unie.
D66 heeft een paragraaf gewijd aan het Caribisch deel van het koninkrijk: “Wij zijn één Koninkrijk - Nos ta un Reino - We are one Kingdom”. Hierin geeft de partij aan inwoners van Caribisch Nederland, die voor werk of studie naar Nederland komen een kosteloze cursus Nederlands te willen geven.
Ze willen samen met de 6 eilanden het Statuut herzien en dat er een onafhankelijke commissie komt die geschillen binnen het koninkrijk behandeld. Ook willen ze dat Papiamentu en Papiamento worden opgenomen in het Europees Handvest voor regionale talen en talen van minderheden als regionale taal om ze te beschermen en bevorderen. Verder wil D66 dat de energievoorziening op de eilanden klimaatneutraal wordt en elektrisch vliegen tussen de eilanden, als proef voor de ontwikkeling en invoering van elektrisch vliegen.
De ChristenUnie begint met het erkennen van het probleem: inwoners van het Caribisch deel van het koninkrijk worden te vaak vergeten bij het maken van beleid. Een logische maatregel is dan ook dat de eilanden meer inspraak krijgen bij de totstandkoming van wetgeving, met gelijkwaardigheid als uitgangspunt. Verder zet de ChristenUnie op sterke gezinnen. Vaders moeten hetzelfde recht op ouderschapsverlof krijgen als in Nederland. De partij wil betere ondersteuning voor jonge ouders en betere zorg voor kinderen met een beperking. Ook natuurbehoud, waaronder bescherming van koraal, en weerbaarheid tegen klimaatverandering wil de ChristenUnie op de BES-eilanden bevorderen.
LEF heeft nog niet het volledige verkiezingsprogramma gepubliceerd, maar in de korte versie geven zij aan gelijke behandeling voor Bonaire, Saba en Sint Eustatius inzake paspoortuitgifte en BSN-nummers te willen.
Partij voor de Dieren wil klimaatrechtvaardigheid voor de eilanden en vinden dat Nederland de eilanden moet ondersteunen bij het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis. Ook leggen zij de link tussen het voortbestaan van koraalriffen en armoede, omdat de eilanden een groot deel van inkomsten uit toerisme haalt. Daarom stelt de partij voor dat er betere regels en handhaving komen, dat kennis wordt gedeeld en dat Nederland financiële steunt. Ook moet Nederland stoppen met het faciliteren van illegale kustbebouwing op Bonaire. PvdD wil de verkoop en import van zonnebrandcrèmes met schadelijke stoffen verbieden om koraalriffen te beschermen. Ook moet het Rijk investeren in de snelle aanleg van goede afvalwaterzuiveringen op de eilanden. En de partij wil een chipplicht voor honden en katten en dat het Rijk een sterilisatie- en castratieprogramma financiert om het aantal zwerfdieren te verminderen. Opvangcentra krijgen voldoende geld om gewonde, zieke en hulpbehoevende dieren op te kunnen vangen, als het aan PvdD ligt.
De Piratenpartij ziet de BES-eilanden als de ideale plek om te experimenteren met het basisinkomen. Ze willen dat de levensstandaard gelijk komt met die van Europees Nederland. Nederlandse wetgeving zoals over sociale zekerheid, arbeidswetgeving en milieu dient ook te gelden in Caraïbisch Nederland. De huidige uitzonderingen voor de BES-eilanden hebben momenteel tot gevolg dat de levensstandaard aanzienlijk lager is dan in Nederland. Dit is onacceptabel, stelt de Piratenpartij. De weerbaarheid van de economie moet volgens de partij een speerpunt van het NL BES-beleid te zijn. Toerisme vinden ze een te smalle inkomstenbasis. Verbreding kan van de eilanden een krachtige handels- en informatiehub tussen Zuid-Amerika en Europa maken.
Splinter wil dat er meer geïnvesteerd wordt in klimaat- en natuurbeleid om de unieke flora en fauna op de BES-eilanden, tot zover nog mogelijk, te behouden. Ze willen een apart directoraat-generaal om klimaatadaptatie op de BES-eilanden te verzorgen. Omdat Caribisch Nederland de gevolgen van klimaatverandering eerder zal ondergaan, heeft de toepassing van innovatieve maatregelen hier prioriteit. Verder wil Splinter dat ook burgers en bedrijven op de BES-eilanden middelen krijgen om huizen en panden te isoleren. De nadruk ligt op het weerbaar maken van gebouwen tegen extreme weersomstandigheden, waaronder extreme hitte. Ook wil de partij dat cultureel erfgoed, zoals de slavenhuisjes op Bonaire behouden blijven.
BBB wil betere bereikbaarheid tussen de eilanden Bonaire, Saba en Sint-Eustatius. Dat gaat volgens hen bijdragen aan het functioneren en de samenwerking. Ook moeten het lokale bestuur en de lokale openbare lichamen meer versterkt worden en er moet meer rechtstreeks contact komen met de ministeries in Den Haag.
DENK wil het makkelijker maken voor Caribische studenten om een BSN aan te vragen. Ook moeten lokale studieschulden worden betrokken bij het aflossen van de studieschuld bij DUO, vindt DENK. Ook pleit de partij voor meer aandacht en financiële steun bij het tegengaan van klimaatverandering.
CAS-EILANDEN
D66 wil dat de Caribische landen een proportionele stem krijgen bij besluiten over rijkswetten. Ook willen dat de CAS-eilanden een grotere rol krijgen bij diplomatie en handelsbeleid binnen het koninkrijk. De registratieverplichting voor het stemmen bij Europese Parlementsverkiezingen moet komen te vervallen.
De ChristenUnie wil werken aan gelijkwaardige verhoudingen binnen het koninkrijk, waarbij ze de autonomie van de CAS-eilanden erkennen en samen willen optrekken om rechten en vrijheden, rechtszekerheid en goed bestuur te waarborgen. Verder heeft de ChristenUnie aan de problemen met gokmaffia en mensenhandel gezamenlijk aan te willen pakken.
Ook GroenLinks/PvdA wil de koraalriffen en biodiversiteit in Caribisch Nederland beschermen. Zij willen daarnaast ook een slavernijmuseum in het Caribisch gebied. Verder wil deze partij de Sustainable Development Goals gebruiken om de CAS-eilanden te helpen. Ze willen de registratieplicht voor verkiezingen afschaffen en het Statuut wijzigen zodat ook vertegenwoordigers van de eilanden wetsvoorstellen kunnen indienen en mogen stemmen. Ze willen studenten uit Caribische landen in Nederland ondersteunen met huisvesting, aanpassing aan taal en cultuur, studiekeuze en begeleiding en terugkeer na de studie. Het onderwijs in de Caribische landen willen ze financieel en met kennis ondersteunen. Ook digitalisering met nadruk op veiligheid en vaardigheid voor iedereen moet worden ondersteund.
Het CDA wil met Aruba, Curaçao en Sint Maarten wederzijdse kennisuitwisseling en culturele en economische samenwerking verder versterken.
De VVD schrijft dat de autonome landen een eigen verantwoordelijkheid hebben en financieel hun eigen broek op moeten houden. Nederland kan wat de VVD betreft ondersteuning bieden bij de borging van de kwaliteit van het bestuur, justitie en financiën. Verder vindt de partij dat de voorwaarden die Aruba, Curaçao en SintMaarten stellen aan Europese Nederlanders die zich daar willen vestigen, voortaan ook andersom moeten gelden. Want, zo stelt de VVD, als uitgangspunt voor de relaties binnen het Koninkrijk geldt wederkerigheid. In het Statuut voor het Koninkrijk wil de VVD een expliciete bepaling opnemen dat naast Aruba ook Curaçao en SintMaarten kunnen verklaren dat ze onafhankelijk willen worden en dus het recht krijgen om het Koninkrijk te verlaten. Ook Bonaire, Sint-Eustatius en Saba kunnen bepalen onafhankelijk te willen worden.
BIJ1 vindt juist dat Nederland, vanwege het koloniale verleden de plicht heeft om de eilanden te ondersteunen zonder voorwaarden. Ze willen een kwijtschelding van alle schulden van de eilanden. Daarnaast moeten er herstelmaatregelen komen, zowel materieel als immaterieel. Er moet aandacht komen ecologische schade voor de eilanden en voor mentale en geestelijke dekolonisatie. Ook moet Nederland op korte termijn grote investeringen doen in het onderwijs op de eilanden. Het Statuut moet samen met de eilanden worden hervormd en jongeren van de Caribische eilanden moeten betere ondersteuning bij een studie in Nederland, zodat ze zich hier thuis voelen en hun studie succesvol kunnen afronden zonder studieschuld. BIJ1 wil de Rijksministerraad afschaffen en de eilandraden meer macht geven. Ook moeten alle parlementen in het koninkrijk evenveel macht krijgen om wetsvoorstellen in te dienen.
De SP vindt dat het huidige koninkrijk van Nederland, met de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten, ten onder dreigt te gaan aan politieke ruzies en onderling wantrouwen. Ze willen daarom een nieuwe samenwerking, waarbij er wordt afgesproken hoe deze vier landen beter kunnen samenwerken, op basis van gelijkwaardigheid. De bewoners van Saba, Sint Eustatius en Bonaire horen bij ons land en verdienen een gelijkwaardig niveau van voorzieningen als de andere gemeentes van Nederland, aldus de SP.
Forum voor Democratie ziet vooral economische mogelijkheden met zowel Suriname als het Caribisch deel van het koninkrijk. Zij pleiten dan ook voor vrije vestiging van Nederlandse bedrijven en burgers op de Caribische eilanden en in Suriname. Ze zien mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven om in Suriname te investeren. Ook vindt de partij dat aanwezigheid in het Caribisch de enorme markten in Zuid-Amerika voor Nederland ontsluit. De Antillen zouden het ‘Florida van Nederland’ kunnen worden. In die relatie is wat FvD betreft geen enkele tolerantie voor corruptie, zelfverrijking en machtsmisbruik op de Antillen. Ze verwachten dat de lokale besturen hier concrete acties tegen zullen nemen. Wat ook nog noemenswaardig is, is dat FvD in deze zelfde paragraaf aangeeft trots te zijn op “onze” geschiedenis.
NSC wil goed bestuur in het hele koninkrijk. Dat betekent volgens de partij niet alleen financiële hulp verlenen, maar vooral ook de voorwaarden voor goed bestuur versterken en ondersteuning bieden bij het creëren van een eigen verdienmodel. Aan het lenen van geld wil NSC strenge eisen stellen. Verder wil de partij haast maken met maatregelen om de bestaanszekerheid op de eilanden te vergroten. Ook willen ze de eilanden helpen met hun ‘voortbestaanszekerheid’ door actief in te spelen op klimaatverandering. Speciale aandacht verdient het ruimtelijke domein en de bescherming van de unieke onderwaterwereld.
Volt wil het Caribisch deel van het koninkrijk meer in Europa betrekken. Ze stellen bijvoorbeeld voor om de toegang tot EU-fondsen en subsidies te bevorderen voor de eilanden. Daarmee willen ze een impuls geven aan sociaal-economische en culturele ontwikkeling in het Caribisch deel van het koninkrijk. Daarnaast willen ze dat internationale verdragen ter bescherming van de rechten van de mens geratificeerd worden en de toegang tot het recht wordt bevorderd. Zo willen ze bewerkstelligen dat de rechtsbescherming in Caribisch Nederland aan dezelfde minimumstandaarden voldoet als in Europees Nederland. Volt wil ook dat in de Nederlandse Grondwet wordt opgenomen dat Caribisch Nederland direct vertegenwoordigd wordt in het parlement door middel van geborgde zetels. Volt heeft benoemt ook de mensenrechten van (Venezolaanse) vluchtelingen in het Caribisch deel van het koninkrijk. Grensbewaking is een koninkrijksaangelegenheid, dus de landen van het Koninkrijk moeten werken aan een humane asielprocedure voorzien van waarborgen voor de fundamentele rechten en vrijheden van alle vluchtelingen die het Koninkrijk bereiken, vindt de partij.
Splinter wil de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten ondersteunen om duurzame economische kansen te benutten, zoals innovatie in landbouw, visserij, digitalisering, duurzame energie en natuurbehoud. Verder wil de partij dat er een meerjarenprogramma komt, in samenwerking met de autonome landen, dat zich richt op onderwerpen zoals kwalitatief onderwijs, veiligheid, duurzaamheid en het versterken van de democratische rechtsorde. Ook moet er meer geïnvesteerd worden in klimaat- en natuurbeleid om de unieke flora en fauna te behouden en de eilanden voor te bereiden op klimaatverandering. Om de eilanden te ondersteunen bij het vormgeven van menselijk migratie- en asielbeleid wil de partij een taskforce oprichten. Deze taskforce zal ook lokale sociale advocaten ondersteunen. Splinter pleit voor het afschaffen van de registratieverplichting bij Europese Kamerverkiezingen en wil dat een aantal gedelegeerden van de Staten van Curaçao, Aruba en Sint Maarten stemrecht krijgen bij de behandeling van Rijkswetgeving in de Tweede Kamer.
BBB benadrukt dat de eilanden meer zijn dan een vakantiebestemming. De partij vindt dat de afdeling koninkrijksrelaties zich meer moet richten op de autonome landen in plaats van op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. BBB wil het democratisch tekort van de Caribische landen recht zetten, door Rijkswetten ook door de Staten van Aruba, Curaçao en Sint-Maarten te laten behandelen en in de Rijksministerraad voor evenwichtige besluitvorming te zorgen. De democratie en het goed bestuur van deze landen moet worden versterkt door goede, onafhankelijke lokale media.
SURINAME
Suriname wordt in een stuk minder verkiezingsprogramma’s benoemd. Op zich is dat niet gek, want Suriname is geen onderdeel meer van het koninkrijk, maar gezien de geschiedenis en hoe het gesprek over dekolonisatie in de samenleving leeft, is het een gemiste kans.
Onlangs verscheen in De Ware Tijd een interview met Wybren van Haga, lijsttrekker van BVNL. In dit artikel gaf hij aan dat hij de visumplicht voor Surinamers wil afschaffen. In het verkiezingsprogramma van zijn partij wordt echter niet over Suriname of het Caribisch deel van het koninkrijk gesproken. Ook de SGP, PVV, 50Plus en JA21 noemen Suriname en het Caribisch deel van het koninkrijk niet in hun verkiezingsprogramma.
Betekent dat dat een partij het ook niet wil? Nee, maar een verkiezingsprogramma is niet alleen wat je aan de kiezers vertelt wat je plannen zijn, maar ook wat je meeneemt bij de kabinetsonderhandeling om er samen met andere partijen uit te komen. Voor de formatie zijn de verkiezingsprogramma’s een belangrijk middel om tot een coalitie te komen. Partijen zullen water bij de wijn moeten doen, in ruil voor wijn bij het water. Wat niet in een verkiezingsprogramma staat in moeilijker uit te onderhandelen.
Gelukkig zijn er ook partijen die wel oog hebben voor de band met Suriname.
ChristenUnie wil verbinding met Suriname. De partij schrijft: “Nederland heeft historisch gezien een bijzondere band met Suriname en zet zich daarom actief in om deze betrekkingen te onderhouden en te versterken. Dit uit zich onder andere in de samenwerking voor uitwisseling van kennis en ondersteuning op bijvoorbeeld het gebied van de rechtsstaat, gezondheidszorg, energievraagstukken, bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit, duurzaamheid en landbouwinnovatie. Ook wordt ingezet op het vergroten van wederzijdse economische kansen voor het MKB.” Ook wil de ChristenUnie dat Nederland zich in Europees verband inzet om Surinamers visumvrij te laten reizen naar Nederland.
BIJ1 wil een generaal pardon voor alle uitgeprocedeerde asielzoekers en ongedocumenteerde mensen die zich in Nederland bevinden. Hierbij vraagt de partij speciaal aandacht besteed voor ongedocumenteerde mensen uit de voormalige koloniën, zoals Suriname.
NSC wil blijven bijdragen aan de samenwerking met Suriname, gezien de bijzondere band tussen beide landen en samenlevingen. Mensen uit Suriname moeten visumvrij naar Europa kunnen komen, aldus het verkiezingsprogramma.
BBB wil investeren in een innige en gelijkwaardige relatie met Suriname en Suriname ondersteunen in de ontwikkeling van landbouw, mijnbouw, energie en chemiesectoren. Opvallend is dat dit punt staat onder de kop “Trans-Atlantisch Nederland”.
DENK wil dat Nederland investeert in een goede relatie met Suriname en dat het AOW-gat voor Surinaams-Nederlandse ouderen volledig wordt hersteld.