Unieke kunst te zien bij lezing over Surinaams botanisch erfgoed tijdens de Surinaamse Maanden

Een diorama en een schilderij van het Gouverneurshuis verlevendigen de lezing over Surinaams botanisch erfgoed op maandag 21 juli, tijdens de Surinaamse Maanden in de Amstelkerk. Dit benefietevenement wordt georganiseerd door Stadsherstel Amsterdam ten behoeve van het behoud van Surinaams erfgoed.

De Surinaamse Maanden worden sinds 2018 jaarlijks georganiseerd, telkens met een wisselend thema. In verband met de 750e verjaardag van Amsterdam is er dit jaar voor gekozen om de culturele verbindingen tussen Amsterdam en Suriname centraal te stellen.

Lezing over Surinaams botanisch erfgoed
Marianne van Weert deelt haar bevindingen over haar onderzoek naar botanisch erfgoed in Suriname. Ze vertelt onder andere over de beroemde tekenaar Maria Sibylla Merian, maar ook over de Louise Panhuys en Gerrit Schouten.

Tijdens het onderzoek naar deze drie botanische kunstenaars kwamen er verrassende connecties met Amsterdam aan het licht. Zo werd er gestuit op een bijzonder werk van Hendrik Samuel Schouten (1785–1840), de broer van Gerrit Schouten. Hendrik had een Amsterdamse vader, maar is in Suriname geboren uit een gemengd huwelijk. In 1809 maakte hij een diorama met natuurlijke materialen— het enige bekende werk van zijn hand. Zijn broer Gerrit, die later bekend werd met botanische en zoologische aquarellen én met zijn 40 kijkkasten, liet zich waarschijnlijk door dit diorama inspireren: zijn eerste kast dateert uit 1810.

Afbeelding

Een zeldzaam diorama
Het diorama toont oorspronkelijke bewoners aan de oever van een rivier. Hendrik Schouten was planter en erfde plantage Jagtlust van zijn grootvader. In de kast schreef hij 'Geboetzeerd in Jagtlust' daar had hij waarschijnlijk ook mos, gras en takjes verzameld die hij gebruikte. Bijzonder toeval: het diorama is momenteel in bezit van Zebregs&Röell, een kunsthandel die huurder is van een monument van Stadsherstel Amsterdam. Het contact was dus snel gelegd, en Dickie Zebregs stelde het werk beschikbaar voor de lezing in de Amstelkerk.

Het Gouverneurshuis en het hoekhuis aan de Waterkant
Een tweede kunstwerk dat tijdens de lezing te zien is, is een schilderij van Govert van Emmerik uit 1856. Het toont het Gouverneurshuis in Paramaribo, met rechts Fort Zeelandia en links het beroemde hoekhuis aan de Waterkant. Louise Panhuys, één van de besproken botanische tekenaars, woonde met haar man op plantage Alkmaar voordat hij in 1816 werd benoemd tot gouverneur. Aan de overkant van het Gouverneurshuis woonde een dochter van Gerrit Schouten. Haar man verzamelde tekeningen van Gerrit, die helaas verloren gingen bij de stadsbrand van 1821.

Op het schilderij van Zebregs & Röell staat het Gouverneurshuis centraal afgebeeld, met rechts Fort Zeelandia en links het hoekhuis aan de Waterkant. Het werk werd in 1856 gemaakt door Govert van Emmerik, die bekendstond om zijn schilderijen vanaf het water gezien. Op de Surinamerivier zijn diverse vaartuigen zichtbaar: een driemaster, een pondo met twee roeiers (gebruikt voor het vervoeren van producten van de plantages naar de stad), een tentboot waarin plantage-eigenaren zich over de rivier lieten roeien, en links twee aangemeerde tweemasters.

Surinaamse Maanden wandeling met botanisch erfgoed
Naast de lezing is er ook een wandeling uitgezet langs panden rond de Amstelkerk die verbonden zijn met Suriname en soms ook met botanisch erfgoed. Zo woonde Maria Sibylla Merian (1647–1717) tot haar overlijden in de Kerkstraat, waar de Amstelkerk aan ligt. Merian verbleef twee jaar in Suriname om flora en fauna – vooral insecten – te bestuderen en te tekenen. Haar beroemde boek Metamorphosis Insectorum Surinamensium (1705) is hieruit voortgekomen. De wandeling is gratis af te halen in de Amstelkerk (Amstelveld 10, Amsterdam)

Botanisch erfgoed in de tentoonstelling
Ook in de gratis te bezoeken verkooptentoonstelling in de Amstelkerk is Surinaams botanisch erfgoed te zien. Kunstenaar Renée Kodewijn maakte werken van de kalebas en de palulu (de nationale bloem van Suriname), en schilderde de Nola-boom naast Fort Zeelandia. Kunstenaar Ken Doorson schilderde Man met kalebas. Hij is ook betrokken bij Coffee Mama, zij branden en schenken koffie in een door Stadsherstel Suriname* gerestaureerd monument in Paramaribo. Tijdens de lezing vertelt Ken over dit bijzondere initiatief — en uiteraard is er ook koffie om te proeven. Meer informatie en tickets voor de lezing zijn te vinden op: www.stadsherstel.nl/suriname

*Stadsherstel Suriname is opgericht naar voorbeeld van Stadsherstel Amsterdam.

Afbeelding