Statia duikt met Mondriaan project in haar Afro-geschiedenis

Het Project Remember Statia (St. Eustatius) ging afgelopen oktober 2023 van start, met ondersteuning van het Mondriaan Fonds. In samenwerking met de Afrikan Burial Ground foundation gaat Stichting Bigi Bon op zoek naar verhalen uit het verleden van de Afrogemeenschap op het eiland.

Het doel van dit gezamenlijke project is om niet alleen de Statiaanse gemeenschap zoveel mogelijk te betrekken bij de rijke culturele historie van het eiland, maar ook om persoonlijkheden uit de slavernij, waarvan velen begraven zijn op plantage De Golden Rock, aan de vergetelheid te ontrukken en een duidelijke plaats te geven in het huidige Statia.

Het project werd op in september afgetrapt met een bijeenkomst van de betrokkenen. Er worden sindsdien actief deelnemers geworven op Statia en in de Statiaanse diaspora buiten het eiland, terwijl de verschillende thema’s worden aangescherpt die ter sprake zullen komen in het project.

“Je zou Statia kunnen zien als een klein eiland, maar in werkelijkheid hebben we een grote persoonlijkheid met veel verhalen en facetten die nooit belicht worden. Dat maakt dat wij in een project als dit veel te vertellen hebben,” zegt Kenneth Cuvalay, Projectleider van Remember Statia en President van de St. Eustatius Afrikan Burial Ground Alliance

Het project volgt een blauwdruk die die ontwikkeld is in “Memre, portretten van vergeten slavenhelden” een door Cultuurparticipatie ondersteund project dat stichting Bigi Bon in 2021 uitvoerde. “Memre” beoogde om via digitaal archiefonderzoek, journalistiek en kunst, vergeten slavenhelden uit de vergetelheid te rukken. Deelnemers gingen op zoek naar verhalen uit de Surinaamse Zwarte gemeenschap. De gevonden verhalen werden allemaal gepubliceerd op AFRO Magazine. Eind 2022 verscheen er een gedrukt tijdschrift met alle Memre verhalen.

De Zwarte gemeenschap heeft een onaangeroerde schatkist aan nooit vertelde verhalen. Het verleden van de nakomelingen van totslaafgemaakten is immers niet alleen een aaneenknoping van marginalisatie en kommer en kwel; er komen ook tal van mooie verhalen in voor, van heldendaden, van liefde, van ondernemerschap, die voortleven in families maar door de eurocentrische geschiedschrijving gemakshalve genegeerd zijn. Met Project Memre doen wij een poging om enkele van deze verhalen uit de vergetelheid te lichten en de narratief over de gemeenschap te beïnvloeden,” stond er bij de start van het project op AFRO Magazine.

Remember Statia volgt hetzelfde traject. Gedurende de slavernij gold het eiland voor lange tijd als de doorvoerhaven van mensen die in Afrika gestolen waren en naar de Cariben en Amerika's verscheept werden. Het eiland heeft daardoor een rijke Afrikaanse geschiedenis, ook met uiteenlopende nooit vertelde verhalen. Remember Statia wil die nu aan de vergetelheid onttrekken. Een projectvoorstel werd geschreven ingediend bij het Mondriaan Fonds, die binnen de regelingen van het Jubileumjaar Herdenking Afschaffing Slavernij, fondsen toewees voor de uitvoering ervan.

Het project bestaat uit 7 fasen waarin deelnemers van Statia worden getraind en gecoacht om met gebruik van digitale bronnen, verhalen uit het verleden van het eiland te ontdekken en te vertellen. De ontdekte verhalen en persoonlijkheden worden vereeuwigd in een geschreven artikel, een beeldend kunstwerk, of een van de vele, voor het grote publiek onbekende kunstvormen die een rijk bestaan hebben op Statia.

Remember Statia vond zijn oorsprong in activisme dat op Statia ontsproot nadat in 2021 archeologische opgravingen werden uitgevoerd op de voormalige plantage Golden Rock, zonder betrokkenheid van de plaatselijke bewoners. Er ontstond protest, aangevoerd door Kenneth Cuvulay, tegen het opgraven en vernietigen van graven waar de slavenvoorouders gelegen hebben.

Het opgraven van de lichamelijke resten van onze voorouders zonder gegronde reden getuigt van een diepe minachting naar ons en onze voorouders. De resten van onze voorouders worden gebruikt tot meerdere eer en glorie van onderzoekers uit verschillende landen in de wereld: Nederland, Verenigde Staten en Groot-Brittannië terwijl onze mening over het opgraven van de overblijfselen niet is gevraagd”, aldus Kenneth Cuvalay, geboren en getogen op het eiland.

Bovendien lijken de redenen voor het ontgraven van de menselijke resten gefabriceerd. Zogenaamd zou er zand moeten worden gewonnen op deze locatie terwijl er vele andere plaatsen op het eiland zijn waar zand gewonnen kan worden. Een andere reden zou zijn ‘uitbreiding van het vliegveld’, terwijl de nieuwe vliegveldtoren en -terminal net zijn opgeleverd en niet op de locatie van de opgraving. In Statia heerst het algemene gevoel dat de (Nederlandse) overheid geldelijk gewin wil halen uit archeologisch toerisme.

Kenneth Cuvalay: “Remember Statia stelt ons in staat door te gaan speuren naar onze voorouderhelden. Het moet bewustwording brengen voor het belang van het behoud van Afrikaans cultureel erfgoed Statia en dat vergroten. Bovendien moeten de helden uit de slavernij (waarvan velen begraven liggen op Golden Rock) aan de vergetelheid ontrukt worden.”

Kandidaten kunnen zich opgeven bij de St. Eustatius Afrikan Burial Ground Alliance

• Email steustatiusafrikanburialground@gmail.com
• Facebook messenger www.facebook.com/groups/steustatiusafrikanburialgroundalliance
• Instagram @steustatiusafrikanburialground
• Whatsapp (+599) 319 4975 or Whatsapp (+31)06-2901 4308

Over Stichting BIgi Bon

De projecten van Stichting Bigi Bon richten zich op inclusie. Bigi Bon is Sranan voor Grote Boom, hetgeen refereert aan onze filosofie dat Grote Bomen veel Schaduw bieden; Grote bomen bieden beschutting, bescherming, behuizing en voeding aan andere wezens in het bos, zoals volwassenen bescherming dienen te geven aan kinderen. Onze generatie leeft onder het wakend oog van de vorige en wij hebben de opdracht om een wakend oog te hebben op de volgende generaties.

De stichting heeft ten doel het verbeteren van de positie van immigrantengemeenschappen in het algemeen en met name de afro gemeenschappen, door middel van kennisvermeerdering via media gerelateerde activiteiten en het bieden van leerondersteuning. Ook: het vergroten van de kansen van mensen, en met name jongeren uit de voornoemde gemeenschappen.