Opening tentoonstelling Christendom & Slavernij

Vrijdag 28 juni opende Museum Catherijneconvent in Utrecht haar nieuwe tentoonstelling Christendom & Slavernij. Curatoren Madelon Grant en Vincent van Velsen gaven een presentatie, waarna we de tentoonstelling mochten bekijken.

Madelon Grant lichtte toe: “Er komt steeds meer aandacht voor het slavernijverleden, maar spiritualiteit en religie blijven vaak onderbelicht. Terwijl dit juist belangrijk was voor tot slaafgemaakte mensen.”

De tentoonstelling laat de rol van de mensen die zich christenen noemden in de slavernij zien. Het thema “Met de Bijbel in de hand” laat het ware gezicht zien achter de zogenaamde christenen die zich schuldig maakten aan het ontvoeren, verhandelen en misbruiken van mensen die er anders uitzagen dan zij. Hoe de schepen zowel allerlei soorten boeien aan boord hadden als Bijbels en psalmboekjes. Ook de ongestaafde “vloek van Cham”, een racistische uitleg van het Bijbelse verhaal over Cham, komt in de tentoonstelling aan bod. Evenals dat zendelingen vaak niet welkom waren op plantages omdat christenen geen slaaf mochten zijn. De “eigenaren” wilden dus niet dat de tot slaafgemaakte mensen zich zouden bekeren. Ook zou dat betekenen dat ze op zondag niet meer mochten werken en dat zou tot winstderving leiden.

De curatoren hebben historie gecombineerd met het heden. Dit is ook symbolisch tot uitdrukking gekomen. Aan de linkerkant wordt de geschiedenis in beeld gebracht, aan de rechterkant de hedendaagse vertaling. Daartussen de ruimte waar wij ons bevinden. “Het is een interactie tussen twee tijden.”, vertelt Curator Vincent van Velsen. Enerzijds wordt de wrede historie verteld, anderzijds wordt met hedendaagse kunst de vertaalslag naar vandaag de dag gemaakt. Van Velsen: “De stemmen die missen willen we hoorbaar maken door middel van hedendaagse kunst.”

Afbeelding

Daarnaast is er gezocht naar de juiste balans tussen aandacht voor “de Oost” en “de West” in één tentoonstelling. Het Afrikaanse deel van deze geschiedenis wordt hier en daar kort benoemd, maar verder buiten beschouwing gelaten. Eén van de stukken waar de Afrikaanse wortels wel tot uiting komen is het beeld “Congo Blue” van Nelson Carrilho. Een beeld naar West-Afrikaans voorbeeld, maar verminkt en vastgenageld. Waarbij het kruis op het hoofd symbool staat voor het christendom. Het christendom dat de vrijheid en identiteit van de uit Afrika gestolen mensen heeft ontnomen. 

Afbeelding

Verschillende kunstenaars als Patricia Kaersenhout, Remy Jungerman, en Kenneth Aidoo tonen hun interpretatie van de rol van het christendom in de slavernij en de doorwerking daarvan.

Zo beeldt Remy Jungerman een duivelshoofd uit met daarin een afbeelding van een marronkapitein. Hiermee brengt hij tot uiting hoe er vanuit het christendom naar de afro-spiritualiteit en -religie wordt gekeken, als zijnde duivels.

Daarover brengt de tentoonstelling onder andere in beeld hoe de religies van de Afrikaanse mensen als afgoderij werden bestempeld en verboden. Het kappen van een kankantri, een heilige boom in de winti-religie, is hier een duidelijk voorbeeld van.

Kenneth Aidoo heeft met zijn portetten getracht om de mensen die we niet kennen een gezicht te geven. “Soms hebben we wel een beeld, maar geen naam. Of wel een naam, maar geen gezicht. Met deze portretten wil ik eer geven aan de mensen van wie hun identiteit onbekend is.”

Afbeelding

Deze tentoonstelling toont het ware gezicht van de rol van de kerk en het christendom in de slavernij. Maar door de toevoeging van de hedendaagse kunst geeft het ook onze voorouders een gezicht. Deze combinatie maakt het absoluut de moeite waard om eens te gaan kijken. Dat kan van 29 juni tot 22 sep 2024 in Museum Catharijneconvent te Utrecht.