Mariska's bezoek aan de Marrons in Jamaica: confronterend, helend, verbindend

Door Mariska de Jong

Mijn naam is Mariska de Jong, mijn nieuwe Marronnaam is N’Gutete Chicuchaamba uit de Misiedjan Lo. Mijn moeder is geboren in Marowijne, in het dorp Moengo; ik in Paramaribo. Als kind vertrok mijn moeder naar Tamarin, een dorp waar Nederlands werd gesproken, waar ik mij van jongs af tegen verzette.

Ik verdiepte me in de Marroncultuur en op mijn twintigste, toen mijn opa tijdens de binnenlandse oorlog bij ons kwam wonen, werd mijn verbinding met deze cultuur sterker. Via hem leerde ik de taal en de gebruiken.

Verzetsstrijders

Via de kerk, de school en het bisdom leerde ik over de geschiedenis van de Marrons en verzetsstrijders zoals Ganimet, Boni en Boston Bendt, Surinaamse vrijheidshelden die vochten voor rechtvaardigheid, gelijkwaardigheid en mensenrechten. Zij opereerden onder levensgevaarlijke omstandigheden, verstoorden vijandelijke operaties en bleven standvastig, gedreven door de roep om vrijheid. Hun erfenis blijft actueel in een wereld waar vrijheid en waardigheid telkens opnieuw bevochten moeten worden.

Ganimet is de eerste verzetsstrijder van wie we de naam kennen. Nadat hem een oor was afgesneden vluchtte hij rond 1680 het binnenland in, vestigde zich tussen Para en Saramacca, in een versterkt dorp (Fort Berima), en werkte samen de Caraïben van Kaaikoesi in de inheemse oorlog (1678-1686) met de kolonisten.

Dan is er Boni, die tussen 1765 en 1776 een guerilla-oorlog uitvocht met de koloniale overheid en bekend is van de strijd rond Fort Boekoe bij de bovenloop van de Cottica.

Lees door over Boston Bendt.

Jamaica

In de loop der jaren besloot ik elders te kijken op zoek naar onze verwanten in de diaspora. In Jamaica zag ik onlangs mensen die op mij lijken, mensen met een sterk gemeenschapsgevoel, diep verbonden met de aarde, de natuur, de planten, de dieren en alles wat leeft.

We reisden van Montego Beach naar St. Elizabeth County, rijk aan geschiedenis. Nabij Black River bezocht ik het Marronmuseum. Evenals in Suriname hebben de Marrons van Jamaica een lange geschiedenis van verzet tegen de koloniale overheid. Belangrijke leiders van de Marrons in Jamaica waren Queen Nanny in het oosten van het eiland, en Kujoe in het zuiden, die na jarenlange strijd in 1739 een vredesverdrag met het Britse gouvernement sloot.

Ik voel mij zeer geëerd dat ik door de Marrongemeenschap in Jamaica zo waardig ben ontvangen. Ik mocht hun verhalen delen en liet hen onze Marrontextiel zien, erfgoed dat spreekt in kleur, patroon en betekenis, dat nu zijn plek heeft gevonden in het museum van St. Elisabeth.

Afbeelding

Een belangrijke verbinding tussen Jamaica en Suriname is Adjáko Benti Basiton, ook bekend als Boston Bendt. Hij leerde lezen en schrijven in Jamaica, en werd daarvandaan naar Suriname gedeporteerd. Daar onttrok hij zich aan de slavernij en leidde de Tempatikreek-opstand in 1757. Hij speelde uiteindelijk een sleutelrol bij de eerste vredesverdragen met het koloniaal gezag van 1760 en 1762, van de Okanisi en de Saamaka. Hij voegde zelf kanttekeningen toe aan het oorspronkelijke verdrag en breidde het uit van zeven naar negen artikelen.

Waarderen en erkennen van onze vrijheidsstrijders

Wat betekent het om als Marronkind in Jamaica te staan? Het is confronterend, helend en verbindend tegelijk. Jamaica schonk mij nieuwe moed, vastberadenheid en een diep gevoel van rechtvaardigheid. De waarde van vrijheid, mensenrechten en democratie kreeg daar voor mij een nieuwe betekenis.

Wanneer we nu, 265 jaar na het eerste vredesverdrag, stilstaan bij onze geschiedenis, eren we helden als Adyáko, Boni en Ganimet. Op de Marron burial ground in Jamaica stond ik stil bij hun namen. Daar voelde ik de behoefte aan een nieuwe vorm van herdenken en vieren, een manier om geschiedenis haar rechtmatige plek te geven en de vrijheid opnieuw te beleven.
 

In de Marroncultuur kregen deze vrijheidsstrijders een mythische status; zij belichamen veerkracht, strijd, mensenrechten en rechtvaardigheid. Hun daden herinneren ons eraan hoe belangrijk het is hun heldendom te waarderen en te erkennen, juist in tijden van beproeving.

Hun erfenis blijft actueel in een wereld waar vrijheid en waardigheid telkens opnieuw bevochten moeten worden.

Onze geschiedenis leeft voort.
Onze helden blijven spreken.
Hun strijd is onze kracht.