Fout Goud - Surinaamse politci in verlegenheid door documentaire

Het Surinaams maandblad  Parbode publiceerde al in september 2012 een top 10 lijst met de ten Golden Boys waarbij de huidige vicepresident Brunswijk en ex-president Bouterse prominent op nummer 1 en 2 de lijst aanvoerden van politici die naast hun politieke carrière ook nog in het bezit zijn van verschillende goudconcessies. 

Goud blijft fascinerend! In tegenstelling tot olie verdampt het nooit en is de herkomst in theorie moeilijk te traceren. Tegelijkertijd zou goud, als het evenveel waard was als elke willekeurige andere steen die je in de natuur tegenkomt, voor veel minder ellende in de wereld gezorgd hebben. In zijn boek ‘Wij slaven van Suriname’ schrijft Anton de Kom het ontstaan van de slavernij toe aan El Dorado. Men vermoedde dat het legendarische goudland 'El Dorado' in de moeilijk doordringbare binnenlanden van Suriname gesitueerd was. Gouverneur Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck stuurde zowel in 1687 als in 1688 een exploratie-expeditie op pad die echter geen resultaat opleverde.   

Fout Goud 

450 jaar na dato gaat Programmamaker Twan Huys in Fout Goud op onderzoek in de duistere wereld van goud. Deze zoektocht brengt hem onder meer in Suriname, een van de grote goudexporteurs. Goud is nagenoeg de belangrijkste inkomstenbron van de Staat, wat niet wegneemt dat de goudsector er zelf veel meer aan verdient. Van de ruim 30 duizend kilo goud die gemiddeld elk jaar het land uitging, kwam maar een kleine vijftien procent van de totale waarde daarvan in de staatskas. De rest van het geld ‘verdween’ in de economie, maar verdampte ook in de schimmige wereld van corruptie en witwaspraktijken. Het bleef vrij lang onduidelijk hoe dit proces van witwassen zich al die jaren voltrok. In 2015 vestigde de in Dubai gevestigde raffinaderij Kaloti zich, met een van Latijns-Amerika's grootse raffinaderijen, in Suriname.  Vanwege haar bedenkelijke reputatie richtten de schijnwerpers van de Amerikaanse inlichtingendiensten zich al gauw op de activiteiten van dit bedrijf, in Suriname. Kaloti is vaker in verband gebracht met witwaspraktijken en mede daarom ook uit de LBMA gezet 

LBMA 

Goud uit Suriname wordt geëxporteerd naar allerlei belangrijke handelscentra in de wereld en levert een aanzienlijke bijdrage aan de 200.000 ton goud - vergelijkbaar met 4 olympische zwembaden - ooit gedolven. Een belangrijk wereld handelscentrum is de LBMA (London Bulian Market Association......red). De meest belangrijke taken van de LBMA zijn het bepalen van de standaarden voor het raffineren en verhandelen van edelmetalen en het waarborgen van kwaliteit en integriteit van het metaal van de handelaren. Kortom, wie verbonden is aan de LBMA weet dat hij zakendoet met exporteurs en verwerkers van goud dat onder milieuvriendelijke omstandigheden, binnen de wettelijke procedures is ontgonnen. Is dit een harde garantie of is dit slechts schijnzekerheid? 

Zwitserse Raffinaderijen 

De Zwitserse emeritus-hoogleraar anticorruptie en fraude Mark Pieth - autoriteit op het gebied van de verwevenheid van goud en witwaspraktijken en de auteur van het boek ‘Gold Laundering’- legt uit waarom het systeem nooit waterdicht kan zijn. De Zwitserse raffinaderijen zijn verantwoordelijk voor het raffineren en omsmelten van 80% van het goud dat in de wereld wordt verhandeld. Goud van Zwitserse makelij staat bekend om haar betrouwbaarheid en is via de LBMA  gewaarborgd. 

Onderzoeker Pieth kwam er tot zijn verontrusting achter dat een niet nader te noemen Zwitsers bedrijf wel geraffineerd goud opkoopt bij de raffinaderij Kaloti uit Dubai, die bekend staat om haar discutabele reputatie. Het Zwitsers bedrijf ontkent in alle toonaarden. Omdat, volgens Pieth, geen enkel respectabel bedrijf zomaar rechtstreeks goud uit Suriname zou opkopen, gebeurt dit via deze in Suriname gevestigde raffinaderij. ‘Al het goud dat door Kaloti is verwerkt en bedrukt met bedrijfsstempel, wordt door het Zwitsers bedrijf opnieuw gesmolten, geraffineerd en bestempeld. Vanaf dat moment kan het goud via LBMA op de markt komen en zijn alle sporen van de afkomst gewist en is het goud witgewassen’ aldus de hoogleraar. Het is overigens opmerkelijk dat de grootste twee goudbedrijven in Suriname Newmont en IAMGOLD hun productie niet laten raffineren bij Kaloti.  

Kaloti 

Douglas Farah - onderzoeker en journalist van de Washington Post- deed onderzoek in opdracht van de Amerikaanse inlichtingendiensten en dit bracht hem op het spoor van Kaloti. Volgens Farah is het uiterst opmerkelijk dat Kaloti een land als Suriname uitkiest als basis om daar een van de grootste raffinaderijen te bouwen. De meeste bedrijven die goud exporten uit Latijns- Amerikaanse landen hebben vaak goede directe lijnverbindingen met de Verenigde staten, Europa en de rest van de wereld. Volgens Farah is er dus eigenlijk geen enkele reden om je goud eerste in Suriname te laten bewerken en het daarna opnieuw te exporteren omdat Suriname gewoon niet makkelijk bereikbaar is. Het is dus een tijdrovende en relatief dure manier. 

De raffinaderij uit Dubai claimt de verwerking en productie van zo’n 40 ton goud per jaar. Wat er volgens Farah gebeurt is dat Kaloti in feite het recht van de Centrale Bank van Suriname om de goudexport te certificeren heeft overgenomen. De Surinaamse regering is dus vanaf dat moment niet meer verantwoordelijk voor wat er met de Surinaamse goud export gebeurt. Saillant detail is, dat er vooralsnog geen activiteit, bij Kaloti plaatsvindt. Er wordt niets geraffineerd terwijl het gebouw voor een slordige 20 miljoen USD is gebouwd. Zowel Farah, als journaliste Nina Jurna komen voor een leeg gebouw te staan waarvan duidelijk is dat er geen activiteiten plaatsvinden. 

Buurtbewoners en meerdere bronnen in Suriname bevestigen overigens dat er nauwelijks of helemaal geen activiteit te bespeuren is 

Het bedrijf biedt volgens Farah echter wel de volgende dienst aan: ‘Wie z’n goud wil laten certificeren voor export kan zich tot Kaloti wenden. Je belt naar iemand toe en je krijgt een nota alsof er goud is geraffineerd. Terwijl dat helemaal niet gebeurt’.  

Farah legt met een voorbeeld haarfijn uit hoe het witwassen werkt. ‘Goudexporteurs komen met hun goud uit Venezuela en bijvoorbeeld de FARC uit Colombia, waar er internationaal een handelsembargo tegen is en laten het certificeren alsof het uit Suriname komt. Dit goud komt via Kaloti in Europa terecht waar er minstens één Zwitsers bedrijf is dat het opgekochte goud opnieuw raffineert en voorziet van de stempel Zwitsers goud’. 

Volgens Farah is Kaloti dus een dekmantel om goud met een dubieuze herkomst wit te wassen. 

‘Kaloti kan dus bepalen hoeveel goud uit Suriname- waar het ook vandaan komt- gecertificeerd wordt en of het een officieel stempel krijgt. Een functie die oorspronkelijk bij de Centrale Bank van Suriname hoort, maar die onder de regering Bouterse aan de raffinaderij is vergeven’, aldus Farah. 

Met het bovenstaande wordt haarfijn aangetoond hoe het mogelijk is dat er meer goud wordt geëxporteerd dan er uit de Surinaamse bodem wordt ontgonnen. 

Geld witwassen 

Danny Lachman PHD - directeur van IGSR (Institute for Graduate Studies and Research.......red) een kennisinstituut in Paramaribo- herkent en bevestigt veel van de bevindingen van de onderzoekers Pieth en Farah.  Lachman verduidelijkt daarbij ook hoe tegelijkertijd illegaal geld legaal wordt witgewassen. ‘Kaloti schrijft op hun balance sheet, die verder moeilijk te controleren is, dat ze een bepaalde hoeveelheid goud hebben geëxporteerd.  De vreemde valuta die het land binnen wordt gebracht met het op een illegale manier gewonnen goud wordt op deze manier legaal. Immers het is officeel door Kaloti geëxporteerd’. 

De Politiek 

Over de vraag in hoeverre Bouterse, de toenmalige president hierbij betrokken is, laat Farah geen twijfel bestaan. ‘We hadden bewijs dat hij deels eigenaar was van Kaloti en dat de Surinaamse overheid een aandeel van 30 % bezat’ 

Ook Danny Lachman beweert met stelligheid dat er ten tijde van de vorige regering enorm veel concessies zijn weggegeven vooral aan mensen rondom de voormalige president. Van vrienden tot zijn persoonlijke advocaat en mensen in de hoogste kringen. 

Dat er niet alleen de afgelopen 10 jaren maar ook decennia daarvoor concessies zijn weggegeven bewijst Ronnie Brunswijk. De huidige vicepresident is eigenaar van diverse concessies, die hij al ten tijde van de regering Venetiaan kreeg.  Brunswijk is daar altijd vrij openlijk over geweest en doet in een reportage jaren eerder de veelbetekenende uitspraak ‘Wanneer je goud ziet en vindt, raak je er eigenlijk aan verslaafd’ op de vraag of de goudwinning een echte passie is antwoordde de politicus kort maar krachtig ‘Hoezo? Goud is geld’ 

Inmiddels zit Ronnie Brunswijk al sinds afgelopen juli 2020 aan als vicepresident van de republiek Suriname met als president- de oude politiebaas - Chandrikapersad  Santokhi. In zijn nieuwe heeft functie is de voormalig rebellenleider en lijfwacht van Bouterse medeverantwoordelijk voor de ordening in de goudsector. 

Brunswijk bevestigt dat hij nog steeds een actieve rol heeft binnen de goudsector, alleen nu als vicepresident en niet meer als concessiehouder. 

In een interview met journaliste Nina Jurna verklaart de vicepresident dat hij al z’n concessies heeft overgedragen aan z’n zonen. Hij zegt letterlijk dat mensen nu niet meer kunnen beweren dat hij nog naar de mijn gaat en bezig is met goud inde hoedanigheid van concessiehouder. ‘Dat mag niet! Ik mag wel gaan kijken als vicepresident in de goudvelden om me te oriënteren. Zo mag het wel’ aldus een stellige vicepresident. 

Echter blijkt uit recente uittreksels uit het archief van de Surinaamse Kamer van Koophandel –waar de programmaker de hand op weet te leggen – dat op 20 december 2020- een halfjaar nadat hij als vicepresident was geïnstalleerd- nog verschillende concessies op de naam van de huidige vicepresident staan. Een van de concessies heeft zelfs de omvang van 40.000 voetbalstadions.  

De huidige president Santokhi zit in een lastig parket, hoewel hij van tevoren duidelijk wist, ‘wat voor vlees hij in de kuip had’ met Ronnie Brunswijk. 

Als het bovendien klopt dat de Surinaamse staat 30% van de aandelen in Kaloti bezit, lijkt het logisch dat dit aandeel niet ophield te bestaan bij een regeringswisseling. Is de voormalig crimefighter op de hoogte van de verrichtingen van Kaloti, of doet hij alsof zijn neus bloedt? De Surinaamse overheid heeft dringend geld nodig en het lijkt niet ondenkbaar dat de royalty's van een raffinaderij die discutabel is, op dit moment meer dan welkom zijn. 

Als hem naar zijn menig wordt gevraagd over de belangenverstrengeling tussen de goudsector en de politiek, is Santokhi ontwijkend en omzeilt de vraag door in een soort algemene verklaring te stellen dat het vooral van belang is dat elke concessiehouder zich aan de regels omtrent kwikgebruik, schade aan leefgemeenschappen en milieu houdt en dat alle Skalians ontmanteld worden. De regering gaat die richting op, zegt hij nog tot slot. 

Behalve Surinaamse politici hebben ook buitenlandse autoriteiten een dik pak boter op hun hoofd. Nederlandsche Bankpresident Klaas Knot –de Nederlandse Centrale bank Governor- sluit niet uit dat er zich ook in de Nederlandse collectie ‘Fout Goud’ bevindt. Echter beroept hij zich erop dat Nederland al sinds 2008 geen goud meer opkoopt, daarmee bijna suggererend dat er voor 2008 geen goud witwas praktijken voorkwamen. Verder beroept hij zich op, certificatie en nummering van het goud, terwijl hij er ongetwijfeld van op de hoogte is dat ook Fout Goud via Zwitserland de wereldmarkt in wordt gepompt. Het probleem speelt volgens Knot dan ook vooral in de landen waar er gedolven en geproduceerd wordt, waarmee hij het op een slimme manier van zich af schuift. 

Dat er in Suriname -als een van de grote goudproducenten-  milieuproblemen spelen en er nog grotere op komst zijn als dit allemaal doorgaat is duidelijk 

Jupta Itoewaki is inheems -en milieuactivist en ziet met lede ogen toe hoe hele leefgemeenschappen worden vernietigd. Kinderen eten vis uit de rivier met een veel te hoog kwikgehalte. Ook Erlan Sleur, milieuactivist in hart en nieren laat verontrustende beelden zien van mijnbouwactiviteiten zowel legaal als illegaal, die in het hart van een beschermd natuurgebied worden ontplooid. De illegale delvers maken gebruik van het zeer gevaarlijke kwik, terwijl de grotere en middelgrote bedrijven gebruik maken van cyanide wat minstens even giftig is. Jupta Itoewaki is sceptisch over de nieuwe regering die een andere aanpak belooft. Zolang er, volgens haar ook in deze nieuwe regering mensen betrokken zijn die belangen hebben in de goudwinning, zullen de ecologische gevolgen en de enorme milieuramp waar Suriname op af stevent nooit prioriteit krijgen.