Amnesty doet aangifte van bedreiging rond demonstratie in Staphorst

De Nederlandse afdeling van Amnesty International heeft aangifte gedaan van bedreiging, vernieling en intimidatie door relschoppers die met geweld een demonstratie bij de Sinterklaasintocht in Staphorst op zaterdag 19 november 2022 probeerden te verhinderen.

Amnesty Nederland zegt in een persbericht dat het waarnemers naar Staphorst had gestuurd omdat actiegroep Kick Out zwarte Piet (KOZP) had aangekondigd te zullen demonstreren tegen de figuur van zwarte Piet. Nog voor de demonstranten en Amnesty-waarnemers het dorp in konden, werden ze bij de afrit van de A28 tegengehouden door meer dan honderd mensen, van wie zich een aantal als zwarte Piet had uitgedost. Ze ‘controleerden’ er de inzittenden van de auto’s, en waren erop gericht het protest van KOZP te verhinderen.

Geen tegendemonstrant

Amnesty kan niet genoeg benadrukken dat de mensen die bij de afrit van de A28 auto’s tegenhielden géén tegendemonstranten zijn. Een tegengeluid mag natuurlijk gehoord worden, en moet ook door de gemeente worden gefaciliteerd, net als de oorspronkelijke demonstratie. Echter, iemand die opzettelijk met geweld een ander het demonstratierecht wil ontnemen, kan zich niet met succes beroepen op het demonstratierecht en is dus geen tegendemonstrant. Het verhinderen van een demonstratie is strafbaar, net als het gebruik van, en dreiging met, geweld voor eigenrichting.

Bedreigingen en vernielingen

De auto van de KOZP-actievoerders werd geopend en de autosleutels werden afgepakt. De auto waarin de drie waarnemers zaten werd besmeurd met een olieachtige vloeistof en eieren, bekogeld met fakkels en vuurwerk, een buitenspiegel en ruitenwisser werden vernield, en de relschoppers lieten een van de banden leeglopen.

Amnesty Nederland en actiegroep Kick Out zwarte Piet hebben aangifte gedaan vanwege de intimidaties, bedreigingen en vernielingen. Daarnaast dringt Amnesty aan op een grondige evaluatie van het optreden van de burgemeester en politie van Staphorst en het OM. De evaluatie moet inzicht geven in de vragen waarom het geweld en de bedreiging niet gestopt konden worden. En waarom de schaal en omvang van de bereidheid van mensen om het recht in eigen hand te nemen, is onderschat. Een goede evaluatie is ook nodig om te zien wat nodig is om herhaling te voorkomen. Internationale verdragen en de Nederlandse wet verplichten de overheid tot verregaande inspanningen om het demonstratierecht te waarborgen. De inspanningen zaterdag zijn volstrekt onvoldoende gebleken.

Achtergrond

De burgemeester van Staphorst verbood de demonstratie met een noodbevel vanwege zorgen over de veiligheid. Niet alleen in Staphorst, in veel gemeenten overheerst de neiging om uit angst voor ongeregeldheden voorwaarden te verbinden aan een protest die het demonstratierecht inperken. Terwijl de gemeente er juist alles aan moet doen om het demonstratierecht te beschermen en de demonstratie te faciliteren. Oók bij de intocht: iedereen heeft het recht om binnen gezichts- en gehoorsafstand van het doel van het protest te staan. Bij een dreiging van geweld door derden moet de gemeente maatregelen treffen om de vreedzame demonstranten te beschermen, bijvoorbeeld door meer politie in te zetten.

Een demonstratie inperken, laat staan verbieden, vanwege een vijandig publiek is bijna altijd in strijd met de mensenrechten. Tegenstanders zouden door simpel met geweld te dreigen anderen hun demonstratievrijheid kunnen ontnemen.