Over Woiski vs Woiski | veel woorden waar één woord voldoet: aanrader

Dat moment met die fiets deed het hem voor mij. Toen Mike Libanon in de rol van Max Woiski sr. de fiets die hij cadeau had gedaan aan zijn zoon Max Woiski jr. terugnam. De zaal zat op de punt van zijn stoel toen Libanon het rijwiel oppakte en op het podium smakte! Dat epitome moment van onderling verraad en onbegrip, van twee generaties zwarte mannen die elkaar niet liggen maar die moeten zien te overleven in een vijandige wereld die hen niet begreep en hen liever niet wilde. Dat moment deed hem voor me.

Confession time: Ik ben eigenlijk een klein beetje een cultuurbarbaar. Toneelstukken bijvoorbeeld interesseren me niet; was ook in geen jaren naar een echt theater geweest. Dat veranderde woensdagavond. Woiski vs Woiski bracht herkenbare elementen uit de afro Surinaamse realiteit die voor wit Nederland misschien buitenaards lijken, op zo’n realistisch plezierig artistieke manier op de bühne dat het statige Nationaal Theater in Den Haag voor mij snel vertrouwd aanvoelde. Ik betrapte me erop dat ik vaker rond me heen keek en naar het prachtige plafond, om goed tot me te laten doordringen dat dít stuk echt dáár werd opgevoerd, in zo'n authentiek van oudsher kolonialistisch theaterbastion. Doorbraak!

Het publiek was voornamelijk wit en voor een groot deel piepjonge hippe witte tieners; ik weet niet of deze grote groep middelbare scholieren vooraf doorhad dat ze een stuk Nederlandse geschiedenis zouden aanschouwen dat niet in hun schoolboeken voorkomt.

Woiski vs Woiski doet dat inderdaad de hele tijd. Het opent met Woiski sr. die naar Suriname afreist om daar te worden geconfronteerd met zijn vooraanstaande ouders die zijn zoon als minderwaardig behandelen vanwege zijn donkerdere huidskleur.

Het stuk is doordrenkt van dergelijke wrange, pijnlijke momenten uit de afro Surinaamse historische realiteit. Zoals wanneer Woiski jr. in Nederland aankomt en met verbazing voor het eerst straatarme witte mensen ziet die kruier en vuilnisman zijn. En wanneer Woiski sr zijn afkomst moet verloochenen om zijn swingende La Cubana club te mogen runnen in door de nazi’s bezette Nederland. Of het verhaal van hun witte Duitse stamvader die een wrede slavendrijver was.

Het N-woord woord valt er meerdere keren; tergend wanneer Woiski jr. het keer op keer herhaalt naar zijn vader “n.g.r., n.g.r., n.g.r. … je bent gewoon een n.g.r!  En Woiski sr. het op den duur uitgilt “Ik wil dat woord niet meer horen!” Machtig.

Ik kon de zachte dyeme van de zwarte mensen in de zaal horen; de witte mensen waren veelal ongemakkelijk stil leek het.

Overeenstemming was er wel wanneer de hele zaal in luid gelach uitbarstte bij een hilarisch moment; die waren er veel en goed verdeeld over de anderhalf uur dat het stuk duurde. Ieder moment was naadloos verbonden, kunstig aan elkaar gepraat door scene-steler Gery (Pepe) Mendez, met subtiele muzikale begeleiding van Mendez, Sophie Anglionin en Vernon Chatlein.

Libanon -die ik nog even mocht omhelzen omdat hij beste vrienden is met een hele goede vriend uit het verleden (effe dyaffen)- was superb in zijn vertolking van Woiski sr. die zich met charme en bluf weet overeind te houden. En oehh dat oudemannenvingertje van Michiel Blankwaardt, meesterlijk in de rol van de teleurgestelde doch trots idealistische Max jr. Manoushka Breeveld die schitterde als Woiski’s echtgenote bewoog flawless van voorgrond naar achtergrond, een ongedeelde plek tussen prachtig en force of nature.

Ingrediënten die het pas toen het doek viel en de cast boog voor een langdurige staande ovatie (ook van die piepjonge hippe witte tieners), tot me lieten doordringen dat al die energie die de zaal in de ban had gehouden, door maar zes mensen op het podium was gegenereerd.

Ik ben na dit avondje theater niet minder clueless cultuurbarbaar, zie mezelf niet van toneelopvoering naar opera racen de komende tijd, maar ik kan je wel garanderen dat ik nu al check waar en wanneer er weer een dergelijk spektakel wordt opgevoerd, waarin ik me herken en dat een nieuwe nuance biedt aan mijn geschiedenis zoals die altijd onderwezen is.

Veel woorden waar één woord voldoet: aanrader.  

Woiski vs Woiski boekte in 2018 overdonderend succes en kwam dit jaar terug in de theaters. Het werd gemaakt op initiatief van het Bijlmerpark Theater en vertelt het schrijnende levensverhaal van de Surinaamse vader en zoon die ondanks hun moeizame verhouding samen furore maakten en Nederland verrijkten met hun aanstekelijke muziek, was in juli te zien in het Thalia Theater in Paramaribo, Suriname. en is sinds september op een reprisetournee door Nederland, afgetrapt met een volle speelweek in het Bijlmer Parktheater.