Ik ben benieuwd wat ik ga ontdekken

Door Sjo Velland voor het project Memre van stichting Bigi Bon

Memre Meeting in Zoom. We gaan de niet vertelde verhalen verzamelen. We duiken in onze geschiedenis en in de archieven en lopen soms denkbeeldig even naar buiten om naar adem te happen. Het steekt en schuurt en maakt iets los. Je kunt niet straffeloos door de zee van het verleden waden. Ik dwaal door het archief en vraag me af of ik het ooit ga ontwarren. Namen, jaartallen, eigenaren (eigenaren!)  van familie. Plantages, dode of verkochte kinderen, bizarre namen en nare beelden.

Meteen komt Mtante weer dichterbij. Mtante is er altijd geweest. Ze moppert, ze vloekt, ze raast en tiert als een bootwerker op een slavenschip. Zij raapt mij op als ik struikel en bezoekt me in dromen of nachtmerries als ik weer eens van het rechte pad dreig af te dwalen.

Vroeger als klein meisje dacht ik dat ze God was of minstens Jezus. Maar ze is gewoon mijn 'tante' van ver terug. Ik zie haar nooit maar ik 'voel' haar wel. Ze is eng, streng, rechtvaardig en hard als een rots.

Kijk daar! Je oom! Ga mee meisje, ga mee'

Mtante houdt mijn arm stevig in haar onzichtbare bankschroefklauwen.

Ik wil niet want de oom is eng. Er zit wit schuim om zijn mond, hij zweet hard en hij stinkt. Hij stinkt als een vismarkt uit de middeleeuwen, opgezet pal naast het schavot waar de onthoofden nog dagenlang aan hun touwen blijven bungelen ter lering ende vermaak.

Tante schreeuwt in mijn hoofd

Wat denk jij daar dwaas kind?' . 'Zo ruikt vrijheid! Naar bloed, stront en angstzweet. Naar doorzettingsvermogen, naar moed en strijdlust.'

Ze sleurt mij mee door de tijd, over de rivieren, tussen de kolossale woudbomen door, glijdend als de wind. We volgen mijn voorouder die steeds dieper het binnenland indringt, gewond, verzwakt, moe en vastberaden.

Hij struikelt. Opeens is hij omsingeld. 

Wie ben je, vanwaar kom je, je bent een spion!' Hoort hij de 'gezochten' vragen. 'Je zult sterven!' 

Hij richt zijn vermoeide lichaam op: 'Ik ben een Velanti', zegt hij trots ondanks zijn geschaafde mond vol drab.

'Ik kom strijden...'

Zo laat Mtante mij zien waar een verre oom lang geleden zijn slavennaam Velland verruilde voor de strijdersnaam Velanti.

Een naam waar mijn vader met groot ontzag van vertelde. 'Wij zijn Marrons kind.' 

Ik was zes en begreep er geen bal van.

Ik ben benieuwd wat ik ga ontdekken, welke verhalen er zijn. Geen tijd te verliezen, want enkele oude ooms in Suriname weten nog veel  maar hebben hun langste tijd op aarde gehad. En naast de bemoeizuchtige geest van mijn 'tante', heb ik geen behoefte aan nog meer bezoek van vooroudergeesten.

Geïnspireerd door het Memre Project sluit ik enigszins verontrust mijn laptop af. Wil ik het verleden wel weten? 

Van het weekend maar weer eens met Suriname bellen...verhalen eten en woorden snoepen.

---

Met project Memre van stichting Bigi Bon gaat AFRO Magazine samen met lezers, op jacht naar onvertelde verhalen uit de Afro Nederlandse geschiedenis. 

De Zwarte gemeenschap heeft een onaangeroerde schatkist aan nooit vertelde verhalen. Het verleden van de nakomelingen van totslaafgemaakten is immers niet alleen een aaneenknoping van marginalisatie en kommer en kwel; er komen ook tal van mooie verhalen in voor, van heldendaden, van liefde, van ondernemerschap, die voortleven in families maar door de eurocentrische geschiedschrijving gemakshalve genegeerd zijn.

Project Memre is een poging om enkele van deze verhalen uit de vergetelheid te lichten en de narratief over de gemeenschap te beïnvloeden.

Daarvoor krijgen de deelnemers de komende weken archieftraining van Huub van Helvoort en daarna een schrijfcursus verzorgd door schrijver Karin Lachmising; hiermee kunnen de vruchten van het archiefonderzoek verwerkt worden tot artikelen op AFRO Magazine; voor het schrijven krijgen de deelnemers ook nog begeleiding. Luus Malbons portretteert alle deelnemers voor haar Ginger Tea & Lemon podcast, die ook via AFRO Magazine de wereld ingaat.

https://twitter.com/_Afromag/status/1490230726805147656?s=20&t=HfazEmpO7_Eiqn6BsTBlnQ