AMAL EN TOM, EEN MIXED COUPLE

Interview uit de serie: Mixed Couples, door Eddy del Prado

In plaats van te spreken over Mixed Couples, de term die ik gebruik in alle interviews, pleit Amal voor de Engelse benaming ‘dual heritage’ of ‘multiple heritage’.

Amal spreekt perfect Nederlands, haar moedertaal is Duits en vanwege haar studie Psychotherapy in Londen is haar taal doorspekt met Engelse vaktermen.

Amal: de geschiedenis van mix stamt uit het koloniale verleden. Uit de tijd dat de slavenmeesters zeiden dat als je meer wit bloed in je hebt ben je beter dan de mensen die dat niet hebben. En dan ontstaat het domme idee dat er meer dan één menselijk ras is. Daar is er maar één van. Dat is mijn uitgangspunt.

En het gekke is; mixed heeft ook de associatie van verwarrend en mixed-up. Wat vaak betekent dat mensen zich minder voelen. Halfblood en Mulatto’s is nog erger. Als je kijkt naar de geschiedenis van die woorden voel je je heel slecht. Een Mule is een cross tussen een paard en een donkey en het is invertile.

Mixed blood is taboe. Maar dat is allemaal koloniale verleden die mensen niet hebben verwerkt. En daarom speelt het nog steeds een rol. Ik vind het heel belangrijk dat mensen begrijpen dat als je kinderen de terminologie van het verleden meegeeft, ze voelen dat de geschiedenis van het woord mixed geen positieve associatie heeft. Als je onderzoek doet naar het ‘zelfbeeld’ van de kinderen van mixed couples of families die uit verschillende culturen bestaan dan is dat heel ingewikkeld. Dus ik probeer eigenlijk een beetje te re-balancen. Ze noemen het tegenwoordig de-kolonialiseren zodat mensen begrijpen dat één plus één twee is. Je bent dubbel zo rijk. Snap je.

Ik ontmoette Tom en Amal voor het eerst tijdens een boekpresentatie. Hij; een lange, witte Nederlander. Zij; een kleine sportieve Soedanese vrouw, licht van kleur. Ze noemt zichzelf een activistische zwarte vrouw. Hun jongste dochter van zes jaar vlindert door de zaak. Tom is kunstenaar en is met de Stichting de Vrolijkheid betrokken bij het vluchtelingenwerk. Amal is mede-oprichter van de Stichting Inspiratie-Inc. ‘Inc’ staat voor ‘Inclusief’. Zij zijn samen één van de drijvende krachten achter het buurT Thuis Akwaaba dat activiteiten organiseert om een brug te slaan tussen de bewoners van het naast gelegen AZC en de Nederlandse samenleving.

Beiden werken dag en nacht met vluchtelingen. Beiden vechten ze om de nieuwe Nederlanders een gelijk speelveld te geven. Om ze een eerlijke kans te geven om te kunnen slagen in onze maatschappij. Daarbij krijgen ze te maken met weerstand uit sommige lagen van de bevolking. En zo sijpelt racisme hun huwelijk binnen. Hoe gaan ze daar als Mixed Couples mee om? Reden om een afspraak te maken.

Ik spreek de echtelieden op de oude locatie van het buurT Thuis Akwaaba. Eerst Amal en later in de middag meldt Tom zich voor het interview. Het is een warme lentedag. Buiten in de tuin van het buurT Thuis rennen zwarte, bruine en witte kinderen vrolijk rond. De festiviteiten van deze zondag komen langzaam in de warmte tot een einde.

Ik zoek naar de raakvlakken tussen de culturen van de Mixed Couples. Hebben ze iets van elkaars culturele erfgoed over genomen? Of werkt hun culturele achtergrond als twee tektonische platen die tegen elkaar schuren en voor bevingen en erupties zorgen.

De eerste vraag aan Amal is, Hoe het is om niet de witte van het stel te zijn in een land met een dominant witte cultuur?

Amal: Ik ben ook deel van de witte cultuur want mijn moeder is een witte Duitse met Joodse achtergrond. Ik zeg ook altijd ik ben een kind van Europa. Ik ben geboren met een Duits paspoort vanwege mijn Duitse moeder. Dan ben je in de perceptie van mensen een zwart kind dat hier niet hoort. Maar toch heb ik het recht hier te zijn want dit is mijn thuis.
Mijn moeder heeft me met de beste intenties als kind gezegd dat je moet buigen voor de realiteit want als zwart mens werd je al voor lui en minder aangezien. Dus, volgens mijn moeder, moet je ze nooit laten zien dat ze gelijk hebben. Nou ja dat is in mijn mening psychologische shit hè. Dat kan nooit. Je streeft naar perfectionisme tot je daar helemaal ziek van wordt. Hoeveel van ons lijden daaronder?

Voor een kind is het moeilijk als racisme niet alleen buitenshuis maar ook binnenshuis voorkomt. Mijn moeder zei ook, Jij mag geen grote oorbellen dragen want dan zie je eruit als een zigeuner. En, zag je er maar Europeser uit, zonder die brede neus was je mooier. Dat is allemaal racisme, zo zijn we opgegroeid. Dat doet pijn want je moet eerst leren om jezelf mooi te vinden, om zwarte schoonheid mooi te vinden. Daarvoor moet je de geschiedenis kennen. En heel veel mensen hebben die mogelijkheid niet. Die lopen jaren lang met pijn, want je bent niet mooi genoeg. Dat is hun realiteit.

Ik kende een Cameroenese familie , vrouw en man, die beweerde, … witte mensen zijn echt beter. Ik vraag ze, hoe weet je dat zo zeker? Weet je wat ze zeggen, de zwarte mensen eten ‘monkey’ en dat doen de witte niet. Daar word ik verdrietig van. Dat is precies de reden waarom ik dit werk doe. Ik wil alle kinderen de boodschap mee te geven dat ze mooi zijn en dat ze welkom zijn.

Als tiener ontvlucht Amal haar huis. Zwervend door Duitsland gaat ze op zoek naar een eigen identiteit. De Afrikaanse gemeenschap in Duitsland is groot. Ze krijgt een relatie met een zwarte man. Ze krijgt een kind, Amin. Al snel verbreekt ze de relatie met de vaak afwezige vader. Ze gaat met haar zoon naar Londen om Psychotherapie te studeren.

Amal: Ik ben uit de witte gemeenschap gebroken. Ik heb mijn familie van vaders kant opgezocht. In die tijd heb ik altijd gedacht: ik ga gewoon met een zwarte man trouwen. Maar goed dat is het niet geworden want uiteindelijk ga je voor liefde en niet of iemand zwart of wit is. Dat is gewoon onzin. In die tijd vonden bepaalde vrienden van mij het helemaal niet chique dat ik met Tom aankwam. Maar ja, ik denk dat is hun probleem. Je moet naar het hart van de mensen kijken en niet naar hun huidskleur.

Tom en Amal leerden elkaar kennen op een feestje op de woonboot van Tom in een Amsterdamse gracht. In Londen werkte Amal keihard, ze had een baan en was bezig met een studie Psychologie. Ze werd door haar zus aangemoedigd naar het feestje in Amsterdam te gaan om wat afleiding te hebben. Amal had in eerste instantie alleen negatieve ideeën over woonboten: sinking prisons. Het feestje werd voor beiden de start van een intieme relatie. Hun gesprekken gingen over ‘houden van’ en ‘unconditional love’. De telefoonrekeningen liepen op. Het besluit om in de woning van Amal in Londen te gaan wonen was snel genomen.

Amal, Toen we in Londen woonden was hij buitenlander en ik ook. Wij hadden equal playingfields omdat we beide niet ‘English’ waren. Het was mij daar gelukt om in het publieke domein goede posities te bekleden. Hier is dat heel moeilijk als gepassioneerde zwarte vrouw met een uitgesproken eigen mening. Dat brengt dus allerlei uitdagingen met zich mee.

Ik vraag haar een beetje verbaasd, Bedoel je dat een zwarte vrouw met passie hier niet in aanmerking komt voor een formele positie in het publieke domein?

Zo extreem zou ik het niet zeggen. Ik denk dat de Nederlandse cultuur om heel veel assimilatie vraagt. En als je niet bereid bent om die prijs te betalen dan ben je niet overal welkom.

Tom had hiervoor korte tijd in Kenia gewoond. Het concept van Mixed Couples was hem bekend. Maar nu moest hij ook de beslissing nemen of hij in staat was de zoon van Amal in zijn hart te sluiten. Het was alles of niets. Het werd alles.

Amal en Tom merkten dat het goed was voor hun relatie dat ze samen hun leven opbouwden in een land waar ze allebei buitenlanders waren. Ze konden samen strijden en samen lachen om de heersende mores van het land. Niet alleen in Londen maar dat gold ook voor Gambia waar ze een tijdje woonden. Met de verhuizing naar Nederland veranderde het speelveld. Tom speelde ineens een thuiswedstrijd.

Tom: we hadden in het buitenland allebei niet het voordeel van de thuiswedstrijd. We hebben in het begin van onze relatie alles in het Engels gedaan. Mijn moedertaal is Nederlands, haar moedertaal is Duits. Allebei in een andere taal communiceren maakt je even sterk. Als je moeilijke gesprekken of ruzies hebt is het fijn dat je gewoon gelijkwaardig kunt zijn.

Nu we in Nederland zijn merkt Amal dat het er soms ongelijkwaardig aan toegaat. Voor mij is het een thuiswedstrijd. Het is mijn moedertaal. Dat is moeilijk zeker als zij niet in dezelfde stijl mee kan.

Tom is opgegroeid in Zeist. Zijn ouders zouden toen hij een vriendin kreeg het gelukkigst zijn geweest als alles gewoon gebleven was zoals zij het kenden, Nederlands.

Tom: Ze vonden het in eerste instantie heel moeilijk om ruimte te maken voor iemand die anders is. En nog steeds. Maar Amal gaat na 15 jaar huwelijk niet weg. Ik denk dat ze nu wel zien dat de aanpassingen die gedaan zijn, mede door ons, hun leven verrijkt heeft. Ik denk dat aanpassen altijd moeilijk is voor iedereen maar als je je eenmaal aangepast hebt kun je ook denken dat het als het ware een cadeautje is.

Voor Amal is het belangrijk dat wat ze als knelpunten ervaart aangepast worden. Vooral de stijl waarin de Nederlandse feesten en familiebijeenkomsten gevierd worden wil ze veranderingen. Duf in een kring zitten bij verjaardagen vind ze vreselijk. En ze zou meer voor de ouders van Tom willen zorgen. Maar die willen zelfstandig blijven. Dat is voor Amal een onbegrijpelijk concept. Haar uitgangspunt is; als ouders zorg je voor je kinderen en je voedt ze op met het idee dat zij later voor jou zorgen.

Amal: Ik denk dat zijn moeder niet blij was toen Tom weg ging uit Nederland om bij mij te wonen. Hij kreeg opmerkingen zoals; wat wil je met die vrouw. Ik was ook die vrouw met dat kind. Het was moeilijk toen we voor het eerst op bezoek kwamen. Wij hebben samen ook een dochter. En toen ging het de hele tijd over die dochter en mijn man. Maar ik ben er ook, mijn zoon is er ook. En we hebben heel veel pleegkinderen, dat is ons werk. Tom en ik hebben gezegd, we hebben eigen kinderen en we hebben ook andere kinderen. Ze moeten gelijk behandeld worden. Wij zijn mamma en pappa voor al de kinderen, punt. Dus als jij een cadeautje meebrengt dan geef je alle kinderen een cadeautje. Of niemand. Dat valt heel moeilijk. Ik kan me een familiebijeenkomst herinneren waar ze alleen de naam van onze bloedkinderen vermeldden. Tom werd echt heel boos toen ze zeiden, Ik hoop dat je het niet erg vindt. Hij antwoordde, Jawel ik vind het heel erg want je sluit de andere kinderen buiten. Het is mijn familie, allemaal zijn ze mijn familie. Daarom hou ik zielsveel van mijn man want op dit punt hij is heel duidelijk. Hij zegt dat zoiets niet oké is. Als mijn man zou zeggen, …het maakt niet uit. Dan hebben wij een probleem. Maar mijn man is altijd heel duidelijk. Alle kinderen zijn onze kinderen, klaar! Daarom zijn wij al 15 jaar heel gelukkig met elkaar getrouwd. Maar het is echt niet makkelijk.

Ik zeg met verbazing, Ik begrijp niet waar dan de pijn zit. Jullie kunnen erover praten. Alleen als er dingen voor elkaar verzwegen worden wordt het een probleem. Is mijn stelling.

Amal: Ja maar je kan niet alles met praten oplossen. Als ik op een dag tien keer racistisch word behandeld, zit het me tot hier. Hij kan die pijn niet wegnemen want het gebeurt met mij, niet met hem. Snap je. En hij is ook een witte man en soms doet hij dingen waarvan ik denk Hallo. Hij doet dan dingen gewoon zonder na te denken en het is niet slecht bedoeld maar, stel het is op die dag de tiende keer, dan word ik boos op hem want het is die laatste druppel.

Tom denkt dat ook hij moet opletten om vooroordelen niet te laten prefereren. Want onder druk, bij stress grijpt het associatieve brein terug op beelden, uitingen die de hele dag tot je komen. Je hoeft het er niet mee eens te zijn maar ze nestelen zich wel in je brein. Mensen ontkennen later als de stress voorbij is dat ze zich racistisch hebben uitgelaten.

Tom: Ik denk dat je deze vooroordelen pas goed merkt als je ook veel mensen kent met een niet-Nederlandse achtergrond. Of er zelf toe behoort. Dan pas zie je die andere kant van Nederland. Ik denk dat als je wit bent en je hebt alleen witte vrienden en een witte familie dan herken je dit moeilijker of soms helemaal niet. Dat is ook de strijd tussen mij en mijn familie of mijn andere witte vrienden. Zij denken dat ik overdrijf of dat ik het radicaal zie. Terwijl het gewoon mijn dagelijkse ervaringen zijn. Daar is onbegrip over.

Ik vraag aan Amal, Hoe ga je dat aan je kinderen overbrengen? Tom is wit. Het speelveld is dominant wit.
Amal, Ik heb 3 kinderen. Ik heb een zoon van 20. Ik heb een dochter die is 13 die zit hiernaast huiswerk te doen. En een kleintje. Ze hebben wat meegekregen van Duitsland en van Sudan. Ze voelen zich ook een beetje Engels want de oudste is in Engeland geboren en daar ook naar school gegaan. We spreken ook Engels in de familie. Mijn zoon heeft hier op de Internationale School gezeten. We zijn een interculturele gemeenschap. Mijn zoon ziet zich wat dat betreft niet als Nederlander ook al woont hij nog hier. Ik heb ook het vermoeden dat hij op dit moment de keuze maakt om niet in Nederland te wonen. Maar wie weet. Mijn kleinste dochter kent niets anders want ze is in Nederland geboren. Voor haar is dit thuis. Mijn middelste dochter heeft met ons in Gambia en Engeland gewoond. Die vond het moeilijk toen we naar Nederland verhuisden.

Ik weet nog, we deden een spel met kinderen van het AZC en wat buurtkinderen in kindervakantieland. Iemand gaat in het midden van de kring staan en roept Sudan en de kinderen uit Sudan gaan naar het midden. Dan roept iemand Somalië! En dan gaan de kinderen uit Somalië naar het midden. Binnen zo’n spel leer je elkaars afkomst en identiteit kennen.

Het werd interessant toen Nederland aan de beurt was. Alle kinderen die Nederlands waren of zich Nederlands voelden gingen naar het midden van de kring. Maar mijn dochter niet. Dus ik als moeder heb haar gevraagd, moet jij ook niet naar het midden? Ze zegt, nee mamma ik voel me niet goed hier. Ik wil niet Nederlands zijn. Bij mij gingen alle alarmbellen af. Zij is Nederlandse, haar vader is Nederlander. Zij woont hier. Ze moet weten wat er is goed aan deze cultuur. Ik zei tegen mijn man, jij hebt nog veel werk te doen. Ik kan haar niet leren een trotseNederlandse te zijn. Dat kun jij. Ik heb tegen de familie gezegd: dit is ook een rol voor jullie. Het is verdrietig als de kinderen niet leren trots te zijn op wie zij zijn en waar ze vandaan komen. Het maakt niet uit of ze uit Nederland of Somalië komen. Ondertussen vertel ik haar dat ik ook een nieuwe Nederlander ben. Dat maakt het makkelijker voor haar.

Tom: Wij kiezen ervoor om de kinderen op een bepaalde manier op te voeden. Dat betekent dat heel veel andere mensen een rol spelen in het leven van onze kinderen. Niet alleen wij als ouder. We vinden het prima, zelfs goed als anderen onze kinderen aanspreken op bepaald gedrag. De kinderen maken mee hoe verschillend mensen kunnen zijn waardoor ze een hele stevige basis krijgen. En ja de één doet het zus de ander doet het zo. De één corrigeert je in het Arabisch de andere in het Engels. Onze kinderen kunnen daar wel mee overweg. Dat zijn volgens mij tools voor de toekomst. Het is gewoon goed.

Ik vind de school en het buurthuis een prachtige leerschool. Je leert er verdraagzaam omgaan met verschillende etniciteiten en religies. De ‘Inc’ in de stichting ‘Inspiratie-Inc’ is wel duidelijk. Het staat voor ’Inclusief’: iedereen hoort erbij. Maar als kind van een Mixed Couple kom je misschien van een koude kermis thuis als je losgelaten wordt buiten die wereld. Zeker als je een baan zoekt. Is het speelveld dan voor iedereen gelijk?

Tom: Ik merk vooral bij jongeren dat ze toch een andere mindset hebben. In die zin dat etniciteit minder uitmaakt. Dat is de basis die wij ook aan onze kinderen mee hebben gegeven. Alleen gaan ze zometeen de wereld in. Zoals nu met Amin, hij heeft een donkere huidskleur, hij heeft een Arabische achternaam. Nederlands is niet zijn moedertaal. Dan maakt het wél uit. Hij komt hier niet aan een baan. Hoeveel brieven hij ook schrijft. Hoe goed zijn cijferlijst ook is. En hoeveel bedrijven hij ook bezoekt om zich voor te stellen. Zo is de wereld. Maar we hebben ze kunnen opvoeden met een soort basis dat in beginsel iedereen gelijk is maar anders.

Ik: Maar hij wil een baantje hebben.

Tom: Dan loop je daar inderdaad ineens tegen aan. Ja, dat is voor hem een hele koude douche.

Ik: Maar jij kan er niets meer aan doen.

Tom: Ik kan het alleen maar accepteren dat dit zijn leven is. Hij moet er mee dealen. Ik kan hem ondersteunen. Dat doe ik ook. Maar situatie in de wereld kan ik niet veranderen. Daarom doet het wel veel pijn.

Ik vraag me bij alle interviews niet echt af of er wel toekomst voor Mixed Couples is. Ik heb al eerder gezegd: Ja. Maar vaak is die toekomst pas rooskleurig als je bestand bent tegen de familie die aan de poten van je stoel zaagt. Dat gezaag kent ieder Mixed Couple uit zijn omgeving.

Tom: Ik ken heel wat gemengde gezinnen die het niet overleven. Ze gaan na een paar jaar uit elkaar. Ik zie vaak dat door beide kanten van de familie de poten onder hun stoel weggezaagd worden. In het begin kijk je daar overheen want je vindt elkaar leuk en je bent verliefd en alles is mooi. Maar als het leven moeilijk wordt en je hebt kinderen en je moet doorploeteren dan wordt bij alles waar je het niet over eens bent een soort van culturele kaart getrokken. Ja maar, Senegalezen ruimen nooit op of Surinamers komen altijd te laat. En Nederlanders zijn gierig en sturen je weg als het etenstijd is. Je krijgt snel bijval van je familie. Zie je wel: we hebben het toch gezegd. Die deugt niet. Ja, dan gaat het heel snel. Heel vaak zijn de families er al op tegen als je met elkaar begint. Die hadden toen al gezegd dat moet je niet doen. En als het mis gaat zeggen ze, Zie je wel. We hadden gelijk. Dan komen er hele andere krachten los waarin je eigenlijk op een soort racistische manier naar mekaar gaat kijken. Je gaat zaken benoemen die helemaal niets te maken hebben met persoonlijke dingen maar meer met allerlei vooroordelen.

Ik: Hoe ga jij verder als Mixed Couple?

Tom, Als thema speelt Mixed Couples geen rol. Wel het feit dat er geen gelijkwaardige samenleving is. Dat speelt elke dag een rol. Dat is dus groter dan tussen ons twee. Daarvan heb ik het gevoel, dat knokken we samen uit. Dus sta ik aan de kant van Amal.

Ik: Staat ze aan jouw kant?

Tom: Nee. lang niet altijd. Bij haar is het hetzelfde, als je haar onder druk zet dan ben ik toch in eens die witte man.

Ik wil hierbij Amal en Tom bedanken voor hun openhartigheid. Ze zullen altijd een warm plekje in mijn hart innemen.

P.S. Amin heeft een uitstekende baan gevonden in Engeland.

Eddie Del Prado interviewt Mixed Couples. De artikelen die hieruit voortvloeien zal hij in boekvorm uitgeven. Feelings, not only facts! Deze column gaat over de gevoelens die bij Mixed Couples leven en niet alleen over feitjes en weetjes, bijvoorbeeld, er zijn zoveel Mixed Couples die zus of zo doen. Daar zijn andere bronnen voor. Ik heb de woorden en zinnen willen vangen die verduidelijken waarom een Mixed Couple van elkaar houdt en hoe ze met hun culturele en etnische verschillen omgaan.